3 Kenmerken van intelligentie

Sir Ken Robinson, bekend van de best bekeken TED-talk ooit (Schools Kill Creativity), vertelt in zijn boek Het Element dat hij vaak de mensen in de volle zalen die hij trekt de een op het oog simpele vraag stelt. Hij geeft de toehoorders de opdracht om zichzelf te scoren op een schaal van 1 tot 10 op de volgende vraag.

Hoe intelligent ben je?

Vaak krijgt hij één of twee handen als hij vraagt wie zichzelf een 10 geeft (en hij stelt hen dan voor naar huis te gaan omdat ze waarschijnlijk iets beters te doen hebben). Vervolgens ziet hij een paar handen bij 9 en 8 en de meerderheid bij 6 en 7, vanaf waar het rustig afloopt qua hoeveelheid handen. Het interessante van deze exercitie is niet zo zeer wie wanneer zijn of haar hand opsteekt, maar meer dat mensen überhaupt meedoen aan deze test. Kritiekloos accepteert men dat je intelligentie als iets eendimensionaals kunt meten.  Je hebt er wat meer van of wat minder, and that’s that.

Zo gek is dit ook niet omdat we sinds de Verlichting en de Industriële Revolutie meer dan ooit zijn gaan geloven in de waarde van de ratio en cognitie. Niet dat dat op zich slecht is, maar zaken als onderbuikgevoel, creativiteit en emotionele intelligentie werden daarmee flink op de achtergrond gezet. Tegenwoordig blijkt dit vooral in hoe je op school je progressie ‘gemeten’ wordt. Sir Ken Robinson:

We gingen […] geloven dat we intelligentie konden kwantificeren en konden vertrouwen op IQ-test en standaardtests als de CITO-toets om te bepalen wie van ons echt intelligent is en een voorkeursbehandeling verdient.
Alfred Binet, een van de scheppers van de IQ-test, bedoelde hem ironisch genoeg precies voor het tegenovergestelde. Hij ontwierp hem (in opdracht van de Franse regering) in feite exclusief om kinderen met speciale behoeften te identificeren, zodat ze passend onderwijs konden krijgen. Het was nooit zijn bedoeling om graden van intelligentie of ‘geestelijk niveau’ te identificeren. Binet zei zelf nota bene dat de schaal die hij ontwierp ‘niet het meten van intelligentie toelaat, want intellectuele kwaliteiten kun je niet optellen en kun je daarom ook niet meten zoals je lineaire vlakken kunt meten’.

Het beste antwoord dat je kunt geven op de vraag ‘Hoe intelligent ben je?”‘ is dus niet een 10. Het beste antwoord is dat de vraag zelf verkeerd is. Intelligentie is namelijk veel breder te interpreteren dan alleen hoe goed je een testje kunt maken. Veel mensen met dyslexie zullen dit onderschrijven. Waarschijnlijk scoorden ze matig op school op bepaalde (of de meeste) vakken, maar konden een heleboel zaken wel heel goed. Het mooiste voorbeeld voor mij is nog altijd Marc Lammers, oud-hockeybondscoach van de damesploeg waarmee hij op de Olympische Spelen in Peking uitkwam. Ik hoorde hem ooit vertellen dat hij rond zijn 17e van een docent Engels te horen kreeg dat hij de taal nooit, maar dan ook nooit, onder de knie zou krijgen en dat hij het gewoon niet kon. Hoe hard de boodschap ook was, hij is de man tot de dag van vandaag hiervoor dankbaar, omdat hij stopte te proberen ‘intelligent’ te zijn op school en zich ging richten op sport. Dat hij wel intelligent is, in een bredere definitie van het woord, zag iedereen toen hij en al zijn hockeysters met een gouden plak om de nek terugkwamen uit Peking.

Intelligentie is veel breder dan alleen je cognitie of je analytische vaardigheden, zo redeneert Robinson. Zowel hij als Daniel Goleman, die in zijn boek Emotional Intelligence een lans breekt voor EQ als bepalender voor succes dan IQ, halen het onderzoek van Harvard-psycholoog Howard Gardner aan. Hij stelt dat we meervoudige intelligenties bezitten zoals

• linguïstische
• muzikale
• wiskundige
• ruimtelijke
• kinetische
• interpersoonlijke
• intrapersoonlijke

We hebben allemaal deze intelligenties in ons, in meerder of mindere mate, en allemaal zijn ze belangrijk. Een veel betere vraag die we elkaar kunnen stellen is dan ook:

Hoe ben je intelligent?

Door één woord te verplaatsen in de eerder gestelde vraag doen we ineens veel meer recht aan ieders unieke persoonlijkheid. Iedereen is intelligent, maar iedereen op een andere manier. Om dit nog wat beter te begrijpen stelt Sir Ken Robinson dat er drie kenmerken zijn voor menselijke intelligentie.

1. Menselijke intelligentie is buitengewoon divers. Het voorbeeld van Mark Lammers onderschrijft dit. Hij was niet goed in taal op school, maar wel goed in sport, in onderwijzen en in interpersoonlijke vaardigheden.
2. Menselijke intelligentie is enorm dynamisch. Het ene soort intelligentie kan het andere soort enorm ondersteunen. Robinson vertelt bijvoorbeeld hoe Albert Einstein zijn muzikaliteit soms gebruikte om verder te komen als natuurkundige. Dan zat hij vast met een probleem, ging viool spelen en riep ineens ‘Ik heb het’, als het antwoord op zijn vraag als inspiratie tot hem kwam te midden van de muziek. Zelf merk ik bijvoorbeeld dat door de wijsheid van woorden in te zien (linguïstische intelligentie) ik een enorme sprong kan maken in mijn begrip van mezelf en de mensen om mij heen (intra- en interpersoonlijke intelligentie).
3. Menselijke intelligentie heeft een hoge mate van uniciteit. Ieders intelligentie is even uniek als een vingerafdruk. Of het nou door nature, nurture of choice komt, dat maakt niet uit. We zijn allemaal uniek en mogen dat zoveel mogelijk uitdragen in dit leven. Als we niet oppassen streven we er namelijk allemaal naar om een cerebrale grijze muis te worden, terwijl erbij horen juist zwaar overschat is.

Laat de toetsuitslagen, testgemiddelden en IQ-scores dus even los. Ontdek je eigen unieke intelligentie(s) en ga in je kracht staan. Ben je muzikaal goed, maak ons blij met je vrolijkste deuntjes! Ben je kinetisch sterk, verbaas ons met je sportprestaties! Ben je ruimtelijk een talent, bouw de mooist denkbare huizen voor ons! Heb je een bijzondere combinatie van intelligenties (yes you do, everyone does), gebruik je creativiteit en bedenk hoe je je talenten en passies optimaal in kunt zetten om volop je potentie te realiseren en de wereld net wat mooier te maken!

Laat me graag in de comments weten:

Hoe ben jij intelligent?