4 Redenen waarom je naasten in verzet gaan tegen jouw groei

Ik ben een sterk voorstander van het voeren van je eigen koers in het leven. Helaas wordt dat ons niet alleen moeilijk gemaakt door de ongelooflijke hoeveelheid aan mogelijkheden waaruit we kunnen kiezen en waardoor we door de bomen het bos soms niet meer zien, maar er speelt nog een belangrijk punt mee dat ons vaak weerhoudt van dat doen in het leven wat wij het liefste willen. Het zijn onze naasten die ons in sommige gevallen liever niet zien groeien en veranderen. Hoe komt dat?

1) In je hoofd

Ten eerste komen je naasten in je hoofd in verzet voor je überhaupt al iets veranderd hebt in je leven. Stel je besluit om een maand geen alcohol te drinken om helderder van geest te zijn en de tijd die het-niet-meer-brak-zijn oplevert te besteden aan zelfonderzoek. Alleen al bij het overwegen van zo’n besluit gaan je naasten in jouw hoofd direct in de weerstand. “Doe even relaxed joh, één biertje kan heus wel” hoor je ze al zeggen. Het bijzondere is dat je het hier überhaupt nog niet geprobeerd hebt, maar dat je innerlijke criticus al helemaal los gaat. Je gaat volop je gedachten op anderen projecteren. Je hersenkronkels nemen een loopje met je en jij gelooft er ook nog in. Wat je dus als eerste mag doen is onderzoeken in hoeverre het waar is dat mensen je tegenwerken. Werken zij je tegen of bedenk jij dat alleen zelf in je hoofd en projecteer je dat op hen? Wil je echt al je gedrag aanpassen of ben je stiekem nog steeds erg druk bezig met erbij horen?

2) Bedreiging

Ten tweede is een naaste die zich een bepaalde kant op ontwikkelt een enorme bedreiging voor veel mensen. Hier zijn verschillende redenen voor. Zo kan het zijn dat diegene bang is om jou te verliezen. Wat nou als jij een compleet ander mens wordt door de nieuwe weg die je inslaat? Misschien wil jij dan wel niet meer de partner of vriend van die naaste zijn. Hoe bedreigend is dat wel niet? Het is een bekend fenomeen dat mensen hun partners tegen gaan werken als die zich in een periode van persoonlijke ontwikkeling bevinden. Dat is geen bewust gedrag, maar gewoon een automatisme om de huidige situatie, die voor hen werkt, te beschermen. Daarnaast kan het zo zijn dat de ander bang is om ook te moeten gaan veranderen. Stel je bent de tweede in een vriendengroep die besluit om minder op stap te gaan. Een aantal anderen kan dan de bui al zien hangen: “Als dit zo doorgaat houd ik niemand meer over om me mee de vernieling in te drinken…” Het is logisch dat ze dan onderhuids wat gaan lopen saboteren, omdat ze anders wellicht ook ‘moeten’ veranderen of nieuwe drinkmaatjes moeten zoeken. Beide opties kosten energie die ze liever niet uitgeven en dus gewoon lekker de status quo beschermen. “Doe effe normaal joh, je gaat gewoon mee hoor, vanavond!”

3) Pendulegedrag

Een derde reden is dat wij, als mensen in ontwikkeling, soms wat door kunnen slaan. Een mooi model om dit te begrijpen is de pendulum of change die door Susan Jeffers wordt beschreven in haar boek Feel the Fear And Do It Anyway. Dit model legt uit dat we in ons veranderproces waarbij we van het oude gedrag (A) naar het nieuwe gedrag (B) willen bewegen, soms wat doorslaan en sterker gedrag (C) vertonen dan eigenlijk de bedoeling is. Stel je leest ergens dat transvetten heel slecht voor je zijn en je krijgt ineens je hoofd er niet meer omheen gevat hoe je dat ooit hebt kunnen eten. Je wilt in al je enthousiasme daar iets mee doen en besluit nóóit maar dan ook nóóit meer transvetten binnen te krijgen. Dan zoek je op waar het allemaal inzit en komt erachter dat chips, zoutjes, koekjes, vrijwel alles wat in een fabriek gefabriceerd is en alles wat uit de frituur komt bij dezen afgeschreven is. Heel eerlijk blijft er niet zoveel over. Als je alleen bent is het niet zo’n ramp en kom je in je eentje in een snackloze periode terecht of zit je aan de cherrytomaatjes en wortelbolletjes. Maar als je met een partner samenwoont dan heeft jouw keuze ook invloed op hem of haar. Ineens wil jij niet meer dat er zakken chips in huis staan en wordt hij zo zij ook overgeleverd aan de selderijstengels met tahin en komkommerreepjes met humus. Sommige mensen kunnen zich daar erg aan storen en komen dan in verzet. Ze kopen nog meer chips dan ze ooit in huis haalden of gaan zeuren bij elke nieuwe gezonde snack die je mee naar huis neemt.

De crux van het verhaal zit erin dat jij waarschijnlijk niet per se álle ongezonde snacks voor de rest van je leven wilde afwijzen. Je wilde naar een gezondere levensstijl waar je aanzienlijk minder transvetten tot je zou nemen. Maar om daar te komen helpt het vaak om wat door te slaan in het begin, om later weer naar het midden te moduleren. Een pendel die je laat vallen vanaf punt A dus en die snoeihard naar punt C doorschiet alvorens na wat geslinger in het midden, punt B, uit te komen. Dit model helpt ook meteen om je terugvalgedrag te onderkennen en met mildheid te bekijken. Veel naasten zouden met punt-B-gedrag wel kunnen leven, maar punt C vinden ze, vooral in het begin, net even te heftig en kunnen zich daar dan tegen verzetten. Ik ben er vrij zeker van dat ik de afgelopen jaren wel wat naasten tegen me in het harnas heb gejaagd met punt-C-gedrag. Twee uur per dag mediteren was er eentje. Suiker, zuivel, tarwe, alcohol, cafeïne en nog 20 andere dingen tegelijk uit mijn dieet slopen was een andere. Direct ‘nee’ zeggen tegen iedereen die ook maar op enige wijze met me wilde samenwerken was een belangrijke punt-C-vertoning om eerst even mijn eigen plek als zelfstandige te vinden. Zo nu en dan vertoon ik op sommige gebieden nog steeds dergelijk doorslaand gedrag, maar ik kan dan vrij rustig naar mijn eigen handelen kijken en me bedenken dat ik vanzelf waarschijnlijk wel weer bijstuur naar het midden op termijn.

4) Onbegrip

Als vierde kan er onbegrip ontstaan tussen jou en je naaste. Of het nou je ouders, broers of zussen of vrienden of vriendinnen zijn, het kan gebeuren dat je je langzaam ontwikkelt naar een ander niveau van bewustzijn en jullie elkaar gewoon niet zo goed meer begrijpen. Hier is begrip van Spiral Dynamics weer zo handig. Als je religieus bent opgevoed door je ouders, in de blauwe meme, en jij groeit als mens op een bepaald  gebied in je leven door naar de oranje meme waar wetenschap, ratio en presteren erg belangrijk zijn, dan kan het zijn dat jullie helemaal niks meer van elkaar begrijpen. Zij snappen niet waarom je god uit het oog verliest en zo op jezelf gericht bent (wat nou eenmaal hoort bij die ontwikkelingslaag) en jij snapt niet waarom ze niet eens voor zichzelf nadenken en waarom ze nog altijd in die fabeltjes geloven en zo gehoorzaam zijn naar zo’n geïnstitutionaliseerde instelling (wat gewoon hoort bij die meme). In de eerste tier van 6 memes is het altijd naar boven slaan en naar beneden trappen. Het werkt dus ook de andere kant op: als een vriend of vriendin van jou qua bewustzijn steeds meer in groen terechtkomt en betrokken raakt bij het welzijn van de hele wereld, het milieu en de minderbedeelden op aarde, dat hij of zij dan niet meer begrijpt waarom jij in vredesnaam nog zo druk bezig bent met succes voor jezelf verwerven of je tijd te besteden aan technologische ontwikkelingen voor de welvarende Westerse wereld. Pas als je deze tegenstellingen kunt overstijgen kun je met meer mildheid kijken naar mensen in andere memes, maar dat wil niet zeggen dat zij dat ook kunnen naar jou toe. Veelal zal dit type verzet dan ook oprecht uit liefde zijn, omdat de ander echt niet snapt waarom je ineens doet wat je doet en jou wilt behoeden voor rare sprongen waar je misschien spijt van zult krijgen in zijn of haar ogen.

Om deze vier redenen kan het zijn dat je je soms niet gesteund voelt in je ontwikkelingsproces door de relaties om je heen. Dat betekent echter niet dat je er maar beter mee kunt stoppen. Groeien doet soms pijn voor jezelf, maar is nog steeds belangrijk, ook al kan het schuren tussen jou en je omgeving.

Wil je met je eigen groei en ontwikkeling aan de slag? Wil je andere mensen ontmoeten die daar ook mee bezig zijn. Kom dan naar de Quarterlife Deep Dive en pak in één dag je belangrijkste uitdaging van dit moment aan. Kijk hier wie je onder meer voorgingen bij de QLDD en wat zij eraan hadden.

Graag hoor ik van je in de comments:

Hoe ben jij wel eens doorgeschoten in de gedragsveranderingen die je doormaakte?

Het is ongekend hoeveel meer exposure ik krijg door één enkele Facebook share, like of comment. Heb je iets aan deze blog, doe dan graag wat voor me terug door te liken of sharen op de sociale media en laat anderen direct ook profiteren van de inzichten die voor jou waardevol zijn. Dank!