5 Typetjes die jou ervan weerhouden om te gaan mediteren
Ik mediteer. Ik doe het al jaren en het brengt me veel. Ik heb al weleens uitgelegd waarom ik dat doe. Toch is er nog wel een hobbel op de weg voor veel mensen om meditatie uit te proberen: het zweverige imago.
Laten we eerlijk zijn: mensen die mediteren, aan yoga doen of zich op andere wijze met spirituele zaken bezighouden kunnen simpelweg onuitstaanbaar zijn voor ‘gewone’ mensen. Ze kunnen vaag overkomen, ongemakkelijke stiltes laten vallen, je overrompelen met wolken wierook en dampende kruidenthee, je langer aankijken dan gemakkelijk en sociaal wenselijk is en soms lijken ze ook niet al te veel te doen aan hun persoonlijke verzorging.
Het is jammer dat dit beeld ontstaan is van mediterende mensen, maar gedeeltelijk hebben ze dat aan zichzelf te danken. Hun gedrag is niet altijd even uitnodigend om je open te stellen voor de zaken waar ze zich mee bezighouden, vooral niet als je jezelf als een nuchter persoon ziet. Dat is zonde want veel mensen die mediteren zijn heel normaal, maar toch is dit het imago dat meditatie heeft gekregen. Grofweg komt dit door vijf type mensen die te onderscheiden zijn in de wereld van meditatie, yoga en spiritualiteit. Door hun gedrag werpen zij blokkades op voor buitenstaanders om zich open te stellen voor deze onderwerpen. Als je iets beter weet wie zij zijn en waarom ze zich gedragen zoals ze doen, dan kun je hun gedrag hopelijk met een korreltje zout nemen en toch eens onderzoeken wat die wereld jou te bieden heeft.
1) Olga de Overcompenseerster
Het eerste type is Olga de Overcompenseerster. Een typische Olga is iemand die lange tijd heeft geprobeerd om aan een bepaald imago te voldoen, bij een bepaalde wereld te horen of op andere wijze iemand te zijn die ze eigenlijk niet is. Het is niet zo dat ze willens en wetens jarenlang elke dag een masker heeft opgezet en iemand anders heeft gespeeld. Het is iets subtieler dan dat. Het is meer dat ze er gedurende de jaren achter komt dat ze eigenlijk anders in de wedstrijd zit dan haar collega’s, andere interesses heeft dan haar vrienden, clubgenoten of familieleden of net niet helemaal lekker gedijd bij sommige regels of sociale conventies die de maatschappij voorschrijft. Op een dag vindt ze zichzelf terug in een leven dat eigenlijk niet van haar is en begint het haar te dagen waarom ze zich al tijden niet fijn voelt.
Een plek waar veel Olga’s rondlopen is de corporate wereld. In grote bedrijven heb je heel specifieke hokjes waar je in thuishoort, carrièreladders waar je in mee moet en organisatieculturen waar je elke dag naartoe gevormd wordt. Hoe aanlokkelijk het plaatje van werken bij Shell, Philips, ABN-AMRO of Heineken ook is, als je er eenmaal aan voldoet dan wil het niet zeggen dat je er gelukkig van wordt. Een Olga is iemand die op een dag wakker wordt, helaas vaak door iets vervelends zoals een sterfgeval in de familie of een burn-out, en beseft dat ze het eigenlijk allemaal helemaal anders wilt. Ze zegt haar baan op en laat de oude wereld los. Eindelijk hoeft ze niet meer te voldoen aan alle kledingvoorschriften, niet meer te slikken wat haar baas haar door de strot duwt, niet meer leuk te lachen bij ongemakkelijke lunches en niet meer te doen alsof het goed met haar gaat en ze het allemaal ‘superleuk’ vindt.
Op dit moment kan het nog een heleboel kanten op met Olga, maar als ze besluit, bijvoorbeeld om beter te leren omgaan met burn-out verschijnselen, zich in meditatie of yoga te storten, dan loopt ze de kans Olga de Overcompenseerster te worden. De wereld van meditatie en yoga is een heel vrije wereld die vaak veel minder van de regeltjes en sociale conventies aan elkaar hangt. Olga die jarenlang ‘iemand moest zijn’ van zichzelf heeft nogal wat te compenseren voor de verloren tijd en kan helemaal doorschieten in de nieuwe wereld. Ineens koopt ze yogabroeken in plaats van mantelpakjes, ontvangt ze thuis haar gasten met wierook en groene thee in plaats van kaasplankjes en gin-tonics en eet ze vegan salades bij hipstertentjes in plaats vijfgangendiners bij sterrenrestaurants.
Wat er feitelijk gebeurt is dat ze doorslaat in haar nieuwe gedrag via het pendulum of change principe1. Dit principe houdt in dat ons huidige gedrag (A) willen veranderen, we vaak eerst doorslaan naar nieuw gedrag dat wat over the top is (C). Na een tijdje vallen we weer terug naar ons aanvankelijke gedrag maar nooit meer zo extreem als dat initieel was (in de buurt van A, maar nooit meer helemaal op A), om later weer wat richting het nieuwe gedrag te bewegen maar niet meer zo extreem als onze eerste uitschieter die kant op (in de buurt van C, maar nooit meer helemaal op C). Zo slingeren we als een pendule heen en weer om uiteindelijk op een gezond gewenst gedrag uit te komen (B).
Sommige onuitstaanbare figuren die met meditatie en yoga bezig zijn zitten in C-fase van de pendulum of change. Zo extreem als ze vastzaten in een wereld die niet bij hen paste, zo extreem proberen ze nu hun eigen vrijheid te pakken. Zonder dat ze er erg in hebben of het kwaad bedoelen, schrikken ze mensen af die zich wel open willen stellen voor meditatie maar niet per se naar klankschaalconcerten willen luisteren, naar de status van hun chakra’s gevraagd hoeven worden of op basis van hun hand hun toekomst voorspeld willen krijgen.
2) Grace the Guru
Grace the Guru is een soort van structurele uitwas van Olga de Overcompenseerster. Dit is het type dat na de eerste rondzwervingen in de wereld van meditatie en yoga wat minder ver terugvalt richting het oude leven en definitief haar optrek neemt in het land van meditatiekussens, chantings, auralezingen en knuffelende mensen. In termen van de pendulum of change zal Grace aanvankelijk ook wat geschommeld hebben, maar de nieuwe wereld biedt haar zoveel dat ze blijft hangen. De valkuil waar ze nu voor staat is dat ze haar identiteit vanaf nu mogelijk gaat ontlenen aan haar bezigheden en inzichten rondom haar meditatieve leven. Waar ze zichzelf eerst zag als de corporate tijger, daar is haar zelfbeeld nu dat van een verlichte boeddha. Daar is op zich niet zoveel mis mee, ware het niet dat ze waarschijnlijk niet echt verlicht is en dat ze evenzeer een rol speelt als ze in haar oude leven deed. Haar nieuwe imago is even nep als haar het oude in de corporate wereld. Dit is voor buitenstaanders niet alleen vreemd, maar het kan ook heel irritant zijn.
Sommige mensen die aan dit type voldoen veranderen letterlijk hun naam om zichzelf een nieuw persoon te voelen. Grace the Guru heette bijvoorbeeld eerst gewoon Greta, maar wilde in haar nieuwe wereld ook een nieuwe identiteit en is zichzelf Grace gaan noemen. Hier is in de basis wederom niks mis mee, maar soms hebben deze mensen niet door dat alle lessen die ze in hun meditatie- of yogaklasje leren hen niet zozeer vrijer maken, maar dat ze die alleen maar toewenden om er een nieuw imago mee in de wereld te zetten. Het onderliggende patroon is dat ze nog steeds op zoek zijn naar de bevestiging van anderen en nog steeds ergens bij willen horen en dus zijn ze niet veel vrijer dan ze waren.
Vaak is dit type wat dogmatischer qua overtuigingen en heeft een wat meer bekerende houding richting anderen dan Olga de Overcompenseerster. Waar Olga je vooral uit enthousiasme over haar nieuwe inzichten vertelt, daar voelt Grace zich moreel superieur ten opzichte van jou. Grace zal je wat eerder proberen te bekeren of je (stilletjes) veroordelen om je onwetendheid. Uiteraard merk je daar iets van en voel je niet echt de drang om je bij haar aan te sluiten. Zonder dat ze het doorheeft is Grace er zelf verantwoordelijk voor dat je onwetend blijft omdat ze een onnodig grote afstand tot je creëert en je eerder afstoot dan uitnodigt.
3) Harry de Hyper
Harry de Hyper is een type dat afbreuk kan doen aan het imago van de wereld van meditatie omdat meditatie voor hem de zoveelste hype is die hij de wereld inslingert en waar hij maar oppervlakkig wat van weet. Toen hij 10 was initieerde hij altijd de knikkertijd op school, toen hij 15 was draaide alles om skateboarden, toen hij 20 was moest alles ge-ad worden en toen hij 25 was, was je een loser als je niet naar elk festival ging. Nu is hij 30 en is meditatie helemaal de shit.
Harry is gewoon heel erg van nieuwe dingen uitproberen en daar al van alles over gaan delen terwijl hij er zelf nog maar net mee bezig is. Dat kan doorgaans niet zoveel kwaad, maar hierdoor legt hij niet altijd even accuraat uit wat iets nou precies inhoudt en brengt hij mogelijk de essentie van meditatie niet over. Wat je hoort blijft maar wat vaag en je denkt dat het maar wat oppervlakkige, zweverige poespas is waar Harry nu weer mee bezig is. Ook lijkt Harry op Grace omdat hij graag tijdelijk zijn imago oppoetst met zijn nieuwste hype. Waar Grace echter haar identiteit steeds meer ontleent aan haar meditatieve wereld, daar is voor Harry de hype na een tijdje wel over en gaat hij dan weer prat op Stand Up Paddling, glutenvrij eten of bonsaiboompjes kweken. Ondertussen heeft hij het imago van meditatie niet heel erg opgepoetst en mogelijk zelfs mensen afgeschrikt.
4) Gerard de Gekwetste
Mensen die met zichzelf in de knoop zitten kunnen veel troost vinden in de hoek van meditatie en yoga en sommigen van hen geven daar vervolgens alles voor op. Gerard de Gekwetste is er zo eentje. Hij heeft best wat ellende gekend in zijn leven en heeft nooit echt een kans gehad om daar op een gezonde manier mee bezig te gaan en los van te komen. Misschien zijn zijn ouders gescheiden toen hij nog jong was, misschien heeft een partner hem ooit verlaten voor een ander en misschien is hij qua werk nooit lekker aan de bak gekomen. Emotioneel heeft hij het eigenlijk al heel lang best zwaar gehad.
Op het moment dat hij met meditatieretreats, yogareizen of aanverwante programma’s in contact komt, gaat er een wereld voor hem open. Eindelijk zijn er mensen die wat langer naar hem luisteren en hem liefdevol behandelen. So far so good.
Maar dan zijn er de nepgoeroes die hem directe verlichting van al zijn pijn beloven, kwakzalvers die hun diensten of producten als de Heilige Graal aanprijzen en meditatieleraren wie het naar het hoofd is gestegen en naarstig volgers of onderdanen proberen te rekruteren. Gerard de Gekwetste heeft nooit echt veel ruggengraat gehad en kan wat naïef en goedgelovig zijn naar zijn medemens. Voor hij het weet is hij onderdeel van een sektarisch genootschap. Mogelijk is hij hier oprecht gelukkiger onder dan zijn leven van tevoren was, maar het kan hem ook een onkritische aanbidder van een zelfbenoemde goeroe of dubieuze ideologie maken. De gemiddelde Gerard neemt vaak voor bepaalde of voor onbepaalde tijd zijn toevlucht tot een ashram, klooster of meditatiecentrum. Net als Grace kan hij wat dogmatisch zijn in zijn geloof, maar in plaats van dit actief uit te dragen en een imago neer te willen zetten is Gerard meer onbewust aan het vluchten van het alledaagse leven dat hem pijn doet en vindt hij grond onder zijn voeten in de beloften die zijn leraar of goeroe hem doet.
Gerard draagt eraan bij dat meditatie iets lijkt voor mensen die ergens last van hebben of met zichzelf in de knoop zitten. Dat is jammer want hoezeer meditatie de Gerard de Gekwetsten ook kan helpen2, meditatie is niet iets dat je nodig hebt als je zielig bent, maar juist iets waar iedereen wat aan kan hebben, ook als het verder heel goed met je gaat.
5) Simon de Schijthebber
Tot slot is er ook nog Simon de Schijthebber. Simon mediteert ook, maar hij heeft er schijt aan wat jij er allemaal van vindt. Dat schijt hebben is bij hem geen imago-dingetje. Nee, het boeit hem oprecht niet zoveel wat men er allemaal van vindt. Dat geldt sowieso voor de dingen die hij doet, leest, eet, drinkt en draagt. Wat jij ervan vindt, dat is jouw probleem wat Simon betreft. Hij is wat dat betreft niet cynisch, onsympathiek of gevoelloos, hij is gewoon lekker zichzelf en vrij en misschien heeft zijn meditatie of yoga daar wel aan bijgedragen.
Hoe het ook zij, als jij een beetje op mij lijkt, dan maakt het jou wel uit wat andere mensen van je vinden en dan kan zo’n vrije geest als Simon best op wat knoppen drukken. Ik heb menig persoon ontmoet op meditatieretreats die ik op basis van zijn uiterlijk maar een vage zweefkees vond en waar ik niet zoveel van moest weten tot ik toch in gesprek raakte. Naast alle Olga’s, Graces, Harry’s en Gerards, kwam ik ook zo nu en dan een Simon tegen. Enerzijds was dat vaak een opluchting, anderzijds kon het ook schuren of confronteren. Iets in mij wilde Simon ook gewoon wegzetten als een vage aap, want dan lagen de verschillen tussen ons niet meer aan mij maar aan hem. Toch, als ik eerlijk was naar mezelf, dan had Simon het eigenlijk beter voor elkaar dan ik, want hij zat veel relaxter en vrijer in het leven.
Meditatie geeft je de ruimte om meer jezelf te worden en mensen die lekker zichzelf zijn kunnen best wat weerstand oproepen in mensen die nog erg hun best doen om aan een bepaald plaatje te voldoen. Simon stapt dus niet echt in valkuilen, maar toch kan hij het je moeilijk maken om bezig te gaan met meditatie omdat hij een spiegel voor je is qua hoezeer je leeft naar de verwachtingen van anderen en hoezeer je nog geen schijt hebt aan de meningen om je heen.
Bovengenoemde types zijn niet meer dan dat: stereotyperingen waar een persoon nooit helemaal aan zal voldoen. De typeringen zijn vooral bedoeld om je een gevoel te geven voor waarom mensen die met meditatie bezig zijn zich soms zo onuitstaanbaar gedragen. Dit helpt je hopelijk om te zien waar hun gedrag vandaan komt en om je er niet door af te laten schrikken of weg te laten jagen als je je in meditatie zou willen verdiepen.
Ik hoor graag van je in de comments:
Welke van de bovenstaande typetjes herken jij om je heen en welke bestaan er nog meer die hier nog missen?
Deze blog is een aangepast stuk tekst uit mijn nieuwe boek: Helemaal naar de meditering. Het is een nuchter boek met een diepgaande en onderzoekende kijk op meditatie en spiritualiteit.
Helemaal naar de meditering ligt in augustus in de winkels.
-
- Uit het boek Feel the fear and do it anyway van Susan Jeffers. Lees in deze blog hoe je dit model gebruikt om je angst los te laten voor de mening van anderen wanneer je iets aan jezelf wilt veranderen maar bang bent voor de reactie van je omgeving.back
- Ook niet in alle gevallen. Soms heb je juist meer aan therapie of andere vormen van persoonlijke groei dan meditatie.back
1 Comment
Ik heb zonet even gemediteerd op jouw vraag 😜… Nope, ik kan er geen 6de bedenken.
Ik mediteer zo’n 10 jaar nu. Gebruik daarvoor Holosync, soort bineural beats. Een programma uit Amerika. Ik weet nog dat tijdens de eerste jaren ik er met veel enthousiasme over sprak…. bleef het een ver van een ieders bed show. Later sprak ik er minder over. Ik moet zeggen dat ik mezelf in afgelopen 10 jaar wel in alle types heb herkend 😅. Fijn om het zo uiteengezet te zien. Thnx 😏.
Goeie titel voor je tweede boek btw!!