Alleen een droombaan met schoon geweten is een echte droombaan

Nu ik toch al weer zo’n zes jaar mijn coachpraktijk heb en diverse cliënten heb zien komen en gaan, ben ik een patroon gaan zien. Het lijkt alsof sommige cliënten een wat gebrekkig moreel kompas hebben, waar dat bij anderen juist erg sterk is ontwikkeld. Het lastige eraan is echter dit: zonder sterk geweten vind je nooit je droombaan.

De meeste mensen die zich bij me melden in mijn coachpraktijk komen met een werk gerelateerde vraag die ongeveer zo klinkt: “Ik twijfel aan mijn baan en denk dat ik iets anders zou willen doen, maar ik weet niet wat dan precies.” Ik help hen altijd graag om stappen te zetten in dit vraagstuk, maar ik rek hun ambitie ook wat op. Als we toch gedegen aan het werk gaan samen, dan kunnen we beter iets breder én iets dieper kijken. Laten we niet alleen naar je werk kijken en wat jou daar wel en niet gelukkig in maakt, maar laten we je hele leven onder de loep nemen. En laten we niet alleen een ‘wel prima’ vervolgbaan zoeken, maar laten we eens verkennen wat jouw droombaan zou kunnen zijn. Als mensen eenmaal inzien dat deze ambitieuzere aanpak hen waarschijnlijk veel waardevollere en duurzamere antwoorden gaat brengen, dan zijn ze vrij gauw om en staan te popelen om aan de slag te gaan.

Na wat initieel graaf- en opruimwerk om blokkades uit de weg te ruimen kom het punt in het traject om te onderzoeken wat iemands droombaan is. Ik gebruik dan altijd het volgende model.

Het is een venndiagram met in het midden een vlak waar alle vier de cirkels overlappen. De bedenker ervan, Stephen R. Covey, noemt dit gebied je Voice. Als je werk doet dat je leuk vindt (passie), waar je goed in bent (talent), waar behoefte aan is in de maatschappij in die mate dat jij ervan kan leven en in jouw behoeften kan voorzien (behoefte) en wat in lijn is met je geweten, dan haal je het optimale uit je werkende leven en heb je je Voice gevonden. Persoonlijk vind ik Voice (of het Nederlandse ‘stem’) niet het mooiste woord en spreek ik liever over purpose. Als je namelijk op dit snijvlak acteert, dan maximaliseer je de potentie die je in dit leven hebt doe je wat je hier het beste zou kunnen doen in je tijd op aarde, zowel voor jou als voor anderen. Als je die purpose dan ook nog vindt in je werk, wat voor een groot gedeelte van de mensen het geval zal zijn, dan werk je dus vanuit je droombaan. Vandaar dat ik deze twee begrippen veel door elkaar gebruik. Leven vanuit je purpose en werken vanuit je droombaan is in veel gevallen precies hetzelfde.

Ik heb in de jaren al veel cliënten mogen helpen om prachtige stappen te zetten richting het hart van dit diagram. Sommigen hoefden maar kleine dingen in hun leven te veranderen om dichterbij hun centrum te komen, zoals bijvoorbeeld voor een andere afdeling te gaan werken bij dezelfde werkgever. Anderen gooiden hun leven meer op de kop en emigreerden met hun partner naar Nieuw-Zeeland, stopten te werken voor een baas en gingen zelf ondernemen of zegden na bijna 20 jaar opleiding hun baan als medisch specialist op om iets anders te gaan doen wat hen gelukkiger maakte.

Een gedeelte in mij gaat meer ‘aan’ op dat laatste soort cliënt: de durfal die alles op het spel zet en voor iets volledig nieuws gaat. Maar het lukt me meestal goed om me daar niet door te laten beïnvloeden in mijn begeleiding en gewoon nieuwsgierig te blijven naar het proces van mijn cliënt. Voor mij nog veel belangrijker is namelijk of de antwoorden die mijn cliënt vindt en de stappen die hij of zij zet congruent voelen. Is het authentiek? Past het echt bij deze persoon? Raakt het echt de kern van wie hij of zij is?

Op drie van de vier aspecten van het droombaan- en purposemodel weet ik mensen altijd redelijk goed in beweging te krijgen. Zowel het ontdekken van talenten, het ontluiken van passies als het expliciteren van behoeften gaat altijd heel succesvol en levert mijn cliënten veel op. Maar het laatste aspect, geweten, daar worstel ik nog vaak mee. Sommige cliënten hebben het kraakhelder: de een wil iets doen in de armoedebestrijding en de ander moet en zal zich inzetten voor de energietransitie. Maar anderen lijken veel minder een kompas te hebben op dit vlak: ze willen gewoon iets met social media/sales/marketing doen en voor wie, wat of waarom maakt hen niet uit. Ergens voelt het wel congruent, want ik zie dan ook echt een social media-, sales- of marketingtijger voor mijn neus zitten en weet dat dit gedeelte klopt. Maar het gebrek aan een morele laag, het gebrek aan een overtuiging over wat goed is voor de wereld en wat niet, zit me dan dwars.

Er is namelijk genoeg om uit te kiezen in een wereld die steeds gepolariseerder raakt, waar de ongelijkheid blijft groeien, migratie een steeds grotere uitdaging wordt, klimaatverandering op ramkoers lijkt te liggen en biodiversiteit rampzalig snel afneemt, om er maar een paar te noemen. Maar welke vragenlijst ik ook in laat vullen, welke spiegels ik ook voorhoud en welke kritische noten ik ook aanbreng, het kwartje van het geweten lijkt niet te vallen.

En dat frustreert. Het is niet dat een coachtraject niets waard is geweest als dat wat mijn cliënt ermee gaat doen niet meteen ‘de wereld verbeteren’ is. Het zou genoeg moeten zijn, en dat is het voor veel collega-coaches ook, dat deze ene persoon gelukkiger wordt van de gevonden koers en – zo zou je kunnen beargumenteren – dat dit indirect ook geldt voor zijn naasten die allemaal baat hebben bij een gelukkigere echtgenoot, ouder, kind, vriend of collega.

Maar voor mij is het niet genoeg. In mijn werk wil het idee hebben dat mijn inspanningen leiden tot een mooiere, eerlijkere en vooral duurzamere wereld. Om dat te bereiken denk ik dat het cruciaal is dat we wat doen aan het moreel vacuüm dat er soms in de maatschappij lijkt te heersen. Het lijkt of we het allemaal wel best vinden, zolang we er zelf maar gelukkiger van worden. Maar we zouden juist ons geweten mogen leren kennen en veel vaker daarnaar mogen handelen. Naast dat ik principeel denk dat dit belangrijk is, zit er ook een logica achter.

Alleen een droombaan met schoon geweten is een echte droombaan.

Een baan die je geweldig vindt omdat je vanuit je passie en talent werkt en die voorziet in een behoefte in de wereld én in jouw behoeften, lijkt een droombaan. Maar als wat je ervoor doet op dit moment leidt tot gewetenswroeging of het redelijk te verwachten is je ergens de komende jaren nog wel last gaat krijgen van scrupules, dan is het niet voldoende. Als je jezelf aan het einde van de dag niet in de spiegel aan kunt kijken omdat je klanten financiële producten hebt verkocht waar vooral je aandeelhouders wat aan hebben maar de klanten zelf eigenlijk niet, dan ga je hier ooit spijt van krijgen. Als je jezelf aan het einde van je leven niet in de spiegel aan kunt kijken omdat je bijgedragen hebt aan het oppompen of verkopen van duizenden vaten olie waardoor het nu gevaarlijk warm is op aarde, dan heb je je purpose niet geleefd. Dan was wat je deed dus niet je droombaan.

Soms heb ik te hard gepusht bij cliënten en raakten ze gefrustreerd van mijn gehamer op het gewetensaspect of gaven ze aan het einde van het traject terug dat ze me op dit punt lichtelijk vooringenomen of te gekleurd vonden. Misschien was dat dan ook zo geweest, vanuit mijn eigen frustratie. Later heb ik het dus ook meer losgelaten en cliënten zelf laten ondervinden of ze uit hun geweten koers voor hun leven en werk konden destilleren of dat dit niet zo leidend was voor hen. Helaas voelde dit dan voor mij niet zo bevredigend: er moest toch meer uit deze persoon te halen zijn? Hij of zij moest toch op een manier een bijdrage kunnen leveren aan het creëren van een betere wereld?

Waarschijnlijk was mijn frustratie en gebrek aan bevrediging een projectie vanuit mijzelf op mijn cliënten. Ik wilde zelf meer doen voor de wereld en ik probeerde onbewust mijn cliënten voor mijn karretje te spannen en hen het vuile werk op te laten knappen. Toen ik dat begon in te zien wist ik dat ik hier zelf een uitdaging had liggen. Ik wilde zelf meer doen om aan te sturen op een duurzamere toekomst. Het was dus hoog tijd om daarmee aan de slag te gaan. Uiteraard maakte ik eerst de fout die veel van mijn cliënten maken. Ik dacht niet voldoende vanuit mijn talenten, passies en behoeften en kwam met het idee dat ik misschien een groot bos aan moest leggen in Nederland. Maar ik ben helemaal niet goed in organiseren en loop daar qua energie ook op leeg. En alhoewel ik de natuur lekker vind, heb ik er niet zoveel passie voor dat ik de hele dag buiten wil zijn. Daar ben ik net teveel een huismus voor.

De vraag was dus: wat vind ik wel leuk, waar ik ook nog goed in ben en waar behoefte aan is? Het antwoord was niet ver weg: schrijven, onderwijzen, het maken van een boek, het ontwerpen van trainingen, het uitleggen van concepten en het meenemen van mensen in een verhaal. Zo ontstond het plan om een nieuw boek met als werktitel Duurzaam Leiderschap te gaan schrijven. Dit is mijn manier om het aspect ‘geweten’ een nog centralere plek te geven in mijn doen en laten. Hopelijk voel ik zo dat ik net wat directer bij kan dragen aan een mooiere wereld.

En de bijvangsten zijn potentieel ook heel mooi. Hopelijk voel ik minder de neiging om mijn eigen binnenwereld te projecteren op mijn cliënten en kan ik hen zo nog beter helpen om congruent te zijn in hun zoektocht. Voor mezelf hoop ik dat juist mensen met een sterk ethisch kompas me nog beter weten te vinden voor levens- en loopbaancoaching. Met een nog betere match tussen hen en mij, kunnen we hopelijk samen een breed scala aan uitdagingen in de wereld aanpakken. Hopelijk kan ik hen helpen om een droombaan te vinden die hen elke dag een heerlijk schoon geweten oplevert en zo nog heel lang hun droombaan kan zijn.

Wil je ook meer leven en werken in lijn met je geweten? Download hieronder dan vier vragen om je geweten te verkennen en erachter te komen wat jij kunt doen om de wereld een mooiere plek te maken en je goed te voelen over jezelf.

Download “4 Vragen om je geweten te verkennen”

Download nu “4 Vragen om je geweten te verkennen” en kom erachter of jij jezelf nu en in de toekomst in de spiegel aan kunt kijken.

Laat hiernaast je gegevens achter en dan krijg je de vragen direct toegestuurd.