Creëer je eigen geluk: geef je behoeften aan

“Kinderen die vragen, worden overgeslagen.” Het is een bekende one liner die jij mogelijk vroeger ook gehoord hebt van je ouders of opvoeders. Helaas is het werkelijk een van de de slechtste levensadviezen die je mee kunt krijgen. Strikt genomen is het waarschijnlijk een, onbewuste maar venijnige, manier van manipulatie waarbij de ouder helemaal geen wijsheid met je wilt delen maar je simpelweg de mond wil snoeren. Het venijnige zit hem in het feit dat je zo niet leert dat het juist goed is om soms je behoefte aan te geven. Als je dit niet leert, dan kan het je op latere leeftijd namelijk op veel ellende komen te staan. Marshall Rosenberg schrijft in zijn boek Nonviolent Communication dat hij dit gedrag bij veel depressieve mensen zag. Na uitvoerig luisteren naar deze cliënten en wat houvast in het leven geprobeerd hebben te geven, vroeg hij hen soms “Wat wil je eigenlijk? Wat wens je ten diepste in het leven?” Vaker dan eens was het uiteindelijke antwoord van deze mensen, na het aanvankelijke “Ik weet het niet”, iets in de trant van “Ik wil dat anderen precies weten wat ik wil en daarop handelen, zonder dat ik het aan hoef te geven.” Rosenberg legde hen uit dat als dat was wat ze zouden blijven wensen, dat ze nog wel even depressief zouden blijven omdat anderen simpelweg niet kunnen raden wat jij wilt. Dat zul je toch zelf moeten aangeven.

Symbolen

In ietwat andere vorm dan die van de depressieve cliënten van Rosenberg, heb ik de kracht van “Vraag vooral niet wat je wilt” vs. “Geef je behoeften aan” in mijn eigen leven mogen ervaren. Ik werd hier bewust van toen ik in een training leerde over hoe we allemaal bepaalde zaken als ‘symbolen van liefde’ ervaren en hoe we dat kunnen gebruiken in onze belangrijkste relaties in het leven. De vrouw die dit uitlegde, vertelde hoe haar moeder, die in Israël woonde, op gegeven moment aan de telefoon klaagde dat haar dochter waarschijnlijk niet meer van haar hield. De vrouw snapte er niks van en vroeg hoe haar moeder daar nou weer bij kwam. Het bleek dat het feit dat dochterlief al een paar weken niet gebeld had deze conclusie voor de moeder omhoog had gebracht. De frequentie van bellen was voor de moeder een symbool van liefde. Helaas had de dochter geheel andere symbolen: iets leuks uit Nederland meenemen als ze naar Israël ging of zo nu en dan een kaartje sturen. Maar dat was wat deze dochter fijn vond: cadeautjes en kaartjes krijgen. Ze had zelf dus net wat andere symbolen van liefde en projecteerde die op haar moeder. Zo ontstond er een mismatch en dacht een van de partijen niet geliefd te worden.

Dit zette bij mij in werking dat ik mijn naasten eens ging vragen wat hun symbolen van liefde waren. Ik leerde wat mijn ouders belangrijk vinden, wat mijn oudere broer waardeert en hoe dat weer verschilt van wat mijn jongere broer fijn vindt om zich geliefd te voelen. Ook ging stelde ik de vraag aan mijn belangrijkste vrienden onder de noemer ‘symbolen van vriendschap’ en kreeg heel interessante en uiteenlopende antwoorden. De meesten wisten dit overigens niet direct en moesten er even over nadenken, maar altijd kwam er wel iets¹. De kracht van deze exercitie bleek tweeledig. Ten eerste kon ik nu handelen op informatie die ik eerder niet had en zo mijn naasten beter laten merken dat ik van hen houd. Zo heb ik het afgelopen jaar veel vaker dan de jaren ervoor kaartjes naar mijn broer in Australië gestuurd als ik ergens op vakantie was, omdat ik inmiddels weet dat hij het leuk vindt als ik zo aan hem denk. Ten tweede is mijn beleving anders geworden van dingen die ik toch al deed en die strookten met de behoeften van mijn naasten. Zo is een symbool van liefde voor mijn vriendin “Merken dat iemand moeite voor me heeft gedaan, want dat vertelt me dat ik de moeite waard ben”. Als ik nu bij haar thuis dingen opruim terwijl zij al weg is naar haar werk, dan verkneukel ik mezelf omdat ik weet hoe zeer ze dit weer zal waarderen als ze ‘s avonds thuiskomt. Soms gaan ook beide voordelen op. Sinds ik weet dat mijn vader de knuffel zo fijn vindt die we elkaar geven als we elkaar zien, geniet ik daar zelf ook net wat meer van omdat ik weet hoezeer hij dat waardeert en houd ik hem net even twee seconden langer vast.

Verrassingen

Uiteraard kreeg ik van al mijn naasten ook de vraag terug: “Wat zijn dan jouw symbolen van liefde/vriendschap?” Aanvankelijk had ik hetzelfde als zij: ik vond het moeilijk te benoemen. Maar met elk gesprek hierover werd het duidelijker voor mezelf. Eén element kwam steeds terug en belandde uiteindelijk vrij hoog op mijn lijstje: ik voel me enorm geliefd als ik op leuke wijze verrast wordt. Tegelijkertijd voelde het heel gek om dit uit te spreken. Ik voelde me als de depressieve cliënt van Rosenberg: “Daar vraag je toch niet om?”. Ik ging terug in mijn verleden en kwam erachter dat ik in een vorige relatie daadwerkelijk zoals deze cliënten met mijn verrassingsbehoefte was omgegaan. In de bijna tien jaar dat deze relatie duurde heb ik nooit aangegeven dat ik het leuk vind om verrast te worden. Mijn toenmalige vriendin heeft in die tijd heus wel een keer een grote verrassing voor me geregeld, maar die had ik helaas door. Al die tijd heb ik rondgelopen met de hoop dat als ik thuiskwam er een keertje slingers zouden hangen of iets anders speciaals voor me was geregeld. Maar hoe kon zij toen weten dat ik dat zo graag wilde?

Het feit dat mijn symbool voor liefde de ‘leuke verrassing’ is, maakt het punt dat ik hier wil maken extra krachtig. Een verrassing lijkt namelijk bij uitstek iets waar je gewoon niet om vraagt. Hoe kan iets nog een verrassing zijn als je zegt dat je dat wilt hebben? Het lijkt op de verwarrende aansporing “Doe eens spontaan” wat natuurlijk volstrekt onmogelijk is na het horen van die zin. Maar in het geval van de verrassingsbehoefte lijkt het alleen maar onmogelijk om daarom te vragen, maar dat is het niet. Hier kwam ik achter toen ik mijn book launch party gaf na het uitkomen van mijn boek “Is dit het nou?”. Ik had geregeld dat ik met mijn belangrijkste naasten ergens ging eten voor het feestgedruis losbarstte en ineens werd het woord aan mij gericht door mijn twee beste vriendinnen. Ze hadden namelijk een verrassing voor me! Super lief hadden ze de digitale cover van mijn boek bij de uitgever opgevraagd, die met een kwinkslag aangepast, al mijn andere naasten mooie brieven aan mij laten schrijven en dat geheel gebundeld om aan mij te overhandigen. Verder hadden ze nog bierfiltjes laten drukken met mijn boek erop die door de hele zaak werden verspreid en vertelden ze “Jij wilt graag verrassingen, dus die hebben we voor je gefixt!” Ik had niets doorgehad en voelde me ineens enorm geliefd. De les was daarnaast gigantisch: vragen wat je wilt, je behoefte aangeven… het werkt! Zelfs als die behoefte het krijgen van een verrassing is!

Jouw behoeften en symbolen

Vaak geef ik deze ‘opdracht’ mee aan coachees: onderzoek eens bij je naasten wat hun symbolen van liefde zijn². Naast het leren over hun behoeften heeft dit vaak een mooi bijeffect. Het levert heel andere gesprekken op met de vrienden en familie dan men normaal heeft. Meer diepgang, meer kwetsbaarheid en meer verbinding.

Een kleine kanttekening tot slot. Als je naasten eenmaal weten wat jouw symbolen van liefde/vriendschap zijn, vertrouw er dan op dat ze er iets mee zullen doen. Ik maakte onlangs de fout, toen mijn vriendin vroeg of ik later die week op mijn verjaardag nog iets wenste, om te verwijzen naar mijn verrassingsbehoefte: “Ik wil gewoon graag verrast worden :-D”. Dat wist ze natuurlijk prima en nu had mijn opmerking hetzelfde effect als ik vroeger ervoer wanneer ik thuis van plan was de tafel af te ruimen en precies als ik wilde beginnen mijn moeder vroeg “Mark, ruim jij de tafel even af?”. Dan heb je er natuurlijk totaal geen zin meer in. Dat was dus een beetje dom van me, want ik hielp zo mijn vriendins intrinsieke motivatie bijna om zeep. Ik had erop mogen vertrouwen dat ze al wel iets aan het bekokstoven was. Gelukkig is ze erg competitief ingesteld en dus kreeg ik twee keer een verrassing voor mijn verjaardag dit jaar 🙂

Als je dus je eigen geluk wilt creëren en beter wilt bijdragen aan het geluk van je naasten, bespreek dan eens met elkaar wat jullie symbolen voor liefde en vriendschap zijn. Hoe geliefd je je voelt of hoe verbonden je je voelt met je vrienden werkt hetzelfde als met tevredenheid en dankbaarheid: je gaat het pas echt ervaren als je er zelf een actieve rol in neemt. Je hebt geen invloed op wat anderen zullen doen, maar je kunt wel zelf bepalen in welke mate je je behoeften kenbaar maakt en de behoeften van je naasten uitvraagt.

• Eén vriend van me had direct een antwoord paraat. Bijna op dicterende wijze zei hij”- Hygiëne factoren: op tijd komen en je afspraken nakomen.
  – Prestatiefactoren: samen leuke dingen beleven en luisteren, begrijpen en kritisch bevragen.”Hij had overduidelijk minder last van het ‘Kinderen die vragen, worden overgeslagen’-effect!back

• Een prettige bijkomstigheid voor mij als coach is dat ik vaak bovenstaand verhaal vertel om coachees uit te leggen wat de kracht is van het bespreken van symbolen voor liefde/vriendschap. Een bijkomend effect is dat zij ook op de hoogte zijn van mijn verrassingsverlangen en ik, zonder dat dit uiteraard de bedoeling was, al twee keer een mooi bloemetje als bedankje voor de coaching heb gehad die de afzwaaiende coachee bewust als volstrekte verrassing aan mijn deur liet afleveren 😀back