De wijsheid van woorden

Wat kun je leren van woorden die je dagelijks gebruikt? Wat hebben woorden als ontbijten, zingeving en eigenwijs met elkaar gemeen? Meer dan je denkt. Veel meer dan je denkt. Als je maar anders gaat kijken. Wanneer je inziet waar bepaalde woorden vandaan komen, dan kan dit je veel vooruitgang geven in je groeiproces als mens.

Ik studeerde ooit voor een half jaar in Madrid. Op een dag kwam ik in de keuken van mijn studentenhuis mijn Chileense huisgenootje tegen en ze vertelde me in het Spaans dat ze niet mee-at omdat ze naar Joods gebruik deze periode aan het vasten was.  Ze gebruikte daarbij het werkwoord voor vasten ‘ayunar’ en toen ze zag dat ik het niet begreep legde ze het woord uit: ‘no comer’, niet eten. Ik zag ineens een grappig verband. Ontbijten heet in het Spaans ‘desayunar’. Dat is de ontkenning ‘des-‘ en dan het woord voor vasten ‘ayunar’. Ik vroeg haar dus ook of het woord voor ontbijten daarvandaan kwam: na een hele nacht vasten daarmee stoppen door weer te gaan eten. Ze begon meteen haar hoofd te schudden maar na drie bewegingen kwam ze langzaam tot stilstand en keek me vertwijfeld aan: “Jeetje, misschien wel ja, nooit over nagedacht…”.

Die avond vertelde ik het een Amerikaan op een feestje. Hij vond het een mooi verhaal en we lachten hartelijk om het feit dat de Chileense dit zelf nooit eerder had ingezien. Ineens kreeg ik mijn tweede inzicht: “Dude, you guys call it breakfast: break-fast. Fasting means not eating in English, right?”. Stomverbaasd moest hij bekennen dat ook hij dit nog nooit had ingezien. Ineens ging ik andere talen af. Frans, dejeuner, hetzelfde verhaal. Duits, Frühstuck, die niet. En Nederlands: ont-bijten. Wow, daar had ik nooit bij stilgestaan. Op een houtje bijten is niet eten. Zou het dan ook? Ont-bijten, ont-vasten, stoppen met vasten? De etymologiebank zegt van niet. In het Nederlands staat ‘ont-‘ soms ook voor beginnen zoals bij ontbranden en ontbloten. In het Nederlands komt ontbijten oorspronkelijk dus van beginnen te bijten, beginnen te eten.

Toch deed het me inzien dat er soms veel meer betekenis kan zitten in de samenstelling van woorden dan je aanvankelijk denkt. Veel wijsheid soms zelfs als je bepaalde dingen in gaat zien. Hier mijn favorieten:

Ont-dekken –> Vooral gericht op iemands talenten vind ik ont-dekken mooi. Het zit er al lang, het talent, je dient alleen zelf nog enkele sluiers op te lichten om erbij te kunnen. Sluiers van conditionering van ouders, opvoeders, docenten, vrienden en de maatschappij. Het lastige is dat slechts bij sommige mensen het talent heel erg aan de oppervlakte ligt en ook nog sociaal wenselijk is. Een voorbeeld is Lionel Messi die volgens zijn biografie al bij het allereerste balcontact in zijn leven briljante dingen liet zien. Een ander voorbeeld is Holland’s Got Talent winnares Amira. Het enige dat deze twee nodig hadden was een bal en een voorbeeldfilmpje op YouTube om hun talent te ont-dekken en alom lof te kunnen oogsten. Ik geloof dat iedereen een echt talent heeft, maar dat dit bij de meesten simpelweg door meer sluiers is afgedekt of dat het snel weer wordt bedekt als het talent niet sociaal wenselijk is. Bijvoorbeeld een kind dat van nature heel sensitief is maar bij bijzonder intellectuele ouders geboren wordt die zelf niet met hun gevoel in contact staan en het kind niet kunnen helpen zich van de sluiers te ont-dekken. Of graag op het podium willen staan en daar heel goed in zijn (artistiek talent) maar van je vader iets anders moeten studeren (zie de meesterlijke film Dead Poets Society).

Ont-wikkelen –> Ook hier weer gericht op de mens. Je persoonlijk ontwikkelen is het proces waarbij je steeds meer in gaat zien dat je in de kern al een prachtig mens bent. Daartoe heb jezelf van wikkels te ontdoen die je anders vertellen. Ont-wikkelen. Wikkels voornamelijk van angsten om jezelf te mogen zijn. Iedereen wil namelijk in kern helemaal zichzelf kunnen zijn. Zo erg zelfs dat we aan het einde van ons leven van alle mogelijke dingen het meest spijt hebben als we niet onszelf durfden te zijn. Als we vinden dat iemand erg ontwikkeld is als mens, dan vinden we diegene vaak van veel wijsheid  getuigen. Wat is er wijzer dan zo leven dat je nergens spijt van hoeft te hebben aan het einde van je leven? Wijze mensen zijn ont-wikkelde mensen.

Ontwikkelen doe je om bijvoorbeeld je purpose te vinden.

Zin-geving –> Gericht op werk of andere activiteiten die je ontplooit. Al snel wordt zingeving afgedaan als een zweverige term. Onzin (pun intended). Zingevend werk is letterlijk zin-gevend werk, werk waar je zin in krijgt als je eraan denkt. Daarnaast is het natuurlijk ook werk waarvan je vindt dat het zin heeft, dat het ergens aan bijdraagt. Beide zijn belangrijk, er van te voren zin in hebben en er achteraf de zin van inzien (en daarmee weer zin krijgen in de volgende werkdag). Daarbij geldt dat iets dat je nu zin geeft om te doen als werk, over drie jaar niet meer zo hoeft te zijn en dat je prima weer iets anders kunt gaan doen. De kunst is steeds weer eens in de zoveel tijd aan te voelen wat voor jou zin-gevend is.

Het helpt om dan de carrièreladder de deur uit te doen en een alternatief model voor je loopbaan te omarmen.

Andere mooie woorden zijn eigen-wijsheid wat iedereen in beide betekenissen van het woord heeft, denk aan Johan Cruijff; een vol-ledig leven leiden, las ik ergens, weet niet hoe hij werd uitgelegd, maar vond het grappig om te zien hoe het woord is opgebouwd; en all-een: ik heb het zelf nog nooit ervaren, maar er bestaat een schat aan kennis die erop wijst dat je in hogere bewustzijnsniveaus een eenheidsbewustzijn kunt ervaren waarbij je merkt dat alles één is; dus door alleen te zitten mediteren, kom je erachter dat al(les) één is. Ook het Engelse woord nowhere is prachtig: now-here.

Hoe meer je groeit als mens, hoe meer je bepaalde woorden kunt plaatsen. Ik ben benieuwd welke openbaringen onze eigen taal nog meer voor ons in petto heeft.

Graag hoor ik van je in de comments:

In welke andere woorden zit nog meer wijsheid verborgen dan we ons misschien beseffen?

Deze blog is eerder gepubliceerd op www.quarterlifedeepdive.nl, 08-12-2015.