Doelen stellen: waarom

Als je iemand vraagt “Wat is jouw doel in dit leven?” dan zul je meestal niet heel vlot een antwoord krijgen. Ergens vinden we dat heel normaal en toch is het eigenlijk gek. Vergelijk jezelf eens met een organisatie. Stel je vraagt een directeur wat het doel van zijn organisatie is. Als je hier geen eenduidig antwoord op kunt geven dan voelen we allemaal aan ons water dat de organisatie waarschijnlijk niet heel succesvol gaat zijn. Elke succesvolle organisatie wéét waarom zij bestaat en dit bestaansrecht is veelal vastgelegd in een Mission Statement of ander vergelijkbare korte en bondige formulering.

Vergelijk jezelf dan ook eens met een schip. Stel het schip vaart de haven uit en jij bent de kapitein en jou wordt gevraagd waar heen te varen, dan is het toch wat vreemd als je niet aan kunt geven wat de beoogde bestemming is of op zijn minst welke koers gevaren moet worden? Want wat gebeurt er met een schip zonder koers?

Een schip zonder koers dobbert maar wat

Zo is het dus ook met een mensenleven. Als je niet weet waar je heen wilt, wat je uit het leven wilt halen, dan dobber je maar wat op de oceaan van het leven. Hoe weet je of je ronddobbert op het moment? Verplaats je eens in de bemanningsleden van een schip zonder koers. Hoe zouden zij zich voelen en gedragen? Ik denk dat ze inactief, verveeld, besluiteloos, verward en/of weinig gemotiveerd zijn en dat ze amper energie hebben om er iets van te maken. Ze voelen zich stuurloos en lijden daaronder. Terwijl het enige wat ze te doen hebben een kaart pakken is om vervolgens een punt te prikken, een kompas neer te leggen en het roer in handen te nemen. Ik zie helemaal voor me hoe iedereen aan boord hernieuwde energie krijgt en weer zin heeft om te varen.

Als je ook maar één of twee van de symptomen van de de bemanningsleden herkent dan zou dat zomaar te maken kunnen hebben met het gebrek aan richting in jouw leven. Als je niet weet waarvoor je het doet, dan kom je ook niet in beweging. Als je geen doel in het leven hebt, dan blijf je stil staan.

In zijn aangrijpende boek Man’s Search for Meaning schreef Viktor E. Frankl (in 1959 al) over wat er met je gebeurt als je geen zin van je leven inziet, als je niet weet waarvoor je het doet. Als psychotherapeut die meerdere concentratiekampen overleefde kon hij zowel putten uit eigen ervaringen als vanuit zijn ruime professionele kennis. Hij schrijft:

I turn to the detrimental influence of that feeling of which so many patients complain today, namely, the feeling of the total and ultimate meaninglessness of their lives. They lack the awareness of a meaning worth living for. They are haunted by the experience of their inner emptiness, a void within themselves; they are caught in that situation that I have called the “existential vacuum.”

Soms denken we dat bepaalde sentimenten in de maatschappij tekenend zijn voor onze tijd, maar zoals je hier leest was in 1959 (en daarmee logischerwijs ook nog veel eerder) er al sprake van een wijdverbreid gebrek aan heldere doelen in de levens van mensen. Frankl voegt eraan toe:

The existential vacuum manifests itself mainly in a state of boredom. Now we can understand Schopenhauer when he said that mankind was apparently doomed to vacillate eternally between the two extremes of distress and boredom.

“The two extremes of distress and boredom”. Tegenwoordig noemen we dat de twee uitersten van burn-out en bore-out. Met het inzicht van Frankl over het existential vacuumkunnen we herleiden dat een oorzaak van de burn en de bore-out dan ook het gebrek aan doelen en zingeving in het leven kan zijn. Als je niet weet wat je wilt, dan word je óf inactief en verveeld óf je gaat snoeihard werken zonder dat je weet waarom (heel hard richting de noordpool varen zonder dat je ooit voor jezelf hebt bepaald dat je daarheen wilt). Precies om die reden ontwikkelde Frankl een succesvolle therapie volledig gericht op het helder krijgen van doelen in de levens van mensen (wat overigens van grote invloed was op managementgoeroe Stephen R. Covey die onder meer daarop zijn Habit 2 – Begin With The End In Mind baseerde in zijn bestseller The Seven Habits Of Highly Effective People.) Maar je hoeft niet te wachten tot je op de bank van een psychotherapeut ligt om bezig te gaan met doelen stellen. Het hebben van een doel kan je nu al een bijzonder grote hoeveelheid voorwaartse energie opleveren. Het kan je direct wind in de zeilen geven.

Tot slot zei iemand ooit dat er maar één ding slechter is dan geen koers bepalen, namelijk de verkeerde koers bepalen. Zijn logica was dat je zonder koers maar wel met een flinke dosis mazzel nog op de (achteraf bezien) juiste bestemming terecht kunt dobberen, maar dat je met een verkeerde koers sowieso ernaast zit. Ik zie dat anders. Zonder koers blijf je wellicht je hele leven ronddobberen en kom je nooit op een bestemming aan. Met de verkeerde koers kom je daar waar je eigenlijk niet wilt zijn, maar als je daar een beetje rap naartoe komt dan leer je in ieder geval snel dat dit niet de goede koers was en kun je een nieuwe koers uitzetten. Door middel van trial and error kom je steeds dichterbij je bestemming.

Tijd dus om koers te gaan bepalen!

Graag hoor ik van je in de comments:

Weet jij al wat je met dit mooie leven, met deze unieke kans wilt doen?