Wat is het doel van het leven?

Dit is de tweede blogpost in een serie van 5 en deze bekijkt of er een doel van het leven is. De eerste blogpost in deze serie gaat over het belang van doelen stellen en lees je hier. Het verzameltopic van de hele blogserie vind je hier.

Zo rond mijn twintigste levensjaar begon ik voor het eerst uit eigen wil serieus boeken te lezen. Hét boek dat me greep was A Short History of Nearly Everything van Bill Bryson. Het boek maakte een reis door de tijd en door de wetenschap vanaf de big bang tot nu. Ik vond het fascinerend, kon niet stoppen met lezen en werd er licht van in mijn hoofd. Het schetste een fenomenaal beeld van hoe het heelal en de aarde ontstaan zijn, hoe de wetenschap begonnen is en wat voor soort mensen bepaalde grote wetenschappers waren (denk aan Newton, Kelvin, etc.).

Het boek maakte me ook onrustig. Ik had, waarschijnlijk door mijn opvoeding, altijd het latente idee in mijn hoofd gehad dat er een ‘waarom’ was dat we op aarde waren. Dit deterministische verhaal van Bryson (‘zo zijn we hier vandaag als mens aangekomen en that’s it’) bracht wat breuklijntjes aan in mijn wereldbeeld. Toch was het zo fascinerend dat ik doorlas in dit type boeken. Ik werd getipt dat als ik Bill Bryson tof vond dat ik zeker The Selfish Gene van Richard Dawkins moest lezen. Wederom werkelijk fascinerend maar stiekem werd ik alleen maar onrustiger. Mijn grondvesten begonnen nog meer te schudden (zonder dat ik het heel bewust doorhad) toen ik het volgende boek van Dawkins erbij pakte: The God Delusion. Het lezen was als drugs voor mijn nogal anti-religieuze opvattingen van dat moment, maar het had wederom een bijwerking die maakte dat mijn existentiële overtuigingen (waarom zijn we als mensheid op aarde?) op losse schroeven kwamen te staan. De zin die me bijbleef komt uit onderstaande quote van Dawkins in The God Delusion (het dikgedrukte heb ik toegevoegd).

It is a tedious cliché (and, unlike many clichés, it isn’t even true) that science concerns itself with how questions, but only theology is equipped to answer why questions. What on Earth is a why question? Not every English sentence beginning with the word ‘why’ is a legitimate question. Why are unicorns hollow? Some questions simply do not deserve an answer. What is the colour of abstraction? What is the smell of hope? The fact that a question can be phrased in a grammatically correct English sentence doesn’t make it meaningful, or entitle it to our serious attention.

Dat de vraag “Waarom is een eenhoorn hol?” niet echt een goede vraag was zag ik ook wel in. Het deed dan ook pijn dat het antwoord waar ik onbewust naar op zoek was (wat is het doel van het leven) eveneens snoeihard door Dawkins werd afgekapt omdat de vraagstelling onzinnig zou zijn. Daarnaast was zijn argumentatie dusdanig steekhoudend dat ik niet anders kon dan concluderen dat er inderdaad misschien geen van hoger hand opgelegd doel van ons bestaan was. Cognitief was ik trots op dit inzicht en ging er de strijd met religieuze mensen mee aan, maar emotioneel en qua zingeving voelde ik me leeg. Dat maakte dat ik ondertussen toch wel wat op zoek bleef. Hoe zit het dan echt? Wat is nou de waarheid? Is er nou een doel voor de mensheid en voor mijn leven of is dat maar een vraag die we zelf hebben bedacht en waarop geen antwoord bestaat? Ik gleed heen en weer op het spectrum tussen deze twee uitersten. Zie de tekening hieronder.

Het was een weinig bevredigende zoektocht, omdat antwoorden uitbleven en ik als waarheidszoeker dus met een onbestemd gevoel achterbleef.

Tot ik een ander boek in handen kreeg. Dit was het eerste boek in een lange reeks dat me juist meer rust en richting gaf. Het was The 7 Habits of Highly Effective People van Stephen R. Covey. In de inleiding van het boek spreekt hij over paradigm shifts en het belang ervan om verder te komen als mens en bij het lezen van Habit 1 (Be Proactive) en Habit 2 (Begin With The End In Mind) bezorgde hij me meteen ook een flinke paradigm shift.

The most fundamental application of “Begin with the End in Mind” is to begin today with the image, picture, or paradigm of the end of your life as your frame of reference or the criterion by which everything else is examined. Each part of your life — today’s behavior, tomorrow’s behavior, next week’s behavior, next month’s behavior — can be examined in the context of the whole, of what really matters most to you. By keeping that end clearly in mind, you can make certain that whatever you do on any particular day does not violate the criteria you have defined as supremely important, and that each day of your life contributes in a meaningful way to the vision you have of your life as a whole.

Voor Covey gaat het om het aanbrengen van een eigen visie voor je leven. Wat vind je zelf belangrijk en waar denk je dat je aan het einde van je leven trots op zult zijn en waar denk je dat je spijt van zult hebben. Baseer dáárop wat je met je leven wilt doen.

Wat hij in feite deed was stellen dat, ongeacht of je nu gelooft dat er wel of geen doel in het leven is, je je eigen doelen kunt maken. Dus in plaats van je over te geven aan een eventueel antwoord op je zoektocht naar betekenis, stelde hij voor dat je je eigen levensdoelen bepaalt. Ineens ontstond er een extra dimensie in het hierboven getoonde plaatje met het spectrum van mijn zoektocht naar een doel. Gevoelsmatig bracht hij de volgende extra as aan in het omgaan met levensdoelen.

Geleidelijk zag ik in dat ik al die tijd vrij ééndimensionaal bezig was geweest (op de stippellijn) met het doel van het leven. It’s out there somewhere (or not) and I hope to find it was het credo al die tijd. Maar nu ontstond er veel meer ruimte en zag ik in dat ik ook zélf doelen kon stellen in mijn leven. Nu maakte het ook niet zoveel meer uit waar ik me bevond op het spectrum tussen ‘het is bepaald door God/het universum’ en ‘het bestaat niet’. In het laatste geval (er is geen doel in het leven) kun je mooi je eigen doelen maken in plaats van neerslachtig en afwachtend in een hoekje te gaan zitten. In het eerste geval (God/ het universum heeft een opdracht voor je) kun je mooi bedenken hoe je binnen de kaders van die opdracht je subdoelen stelt of welke doelen je aanhoudt tot het moment dat je erachter bent wat je opdracht is.

De shift die ik heb gemaakt, is dus vooral van boven naar onder geweest. Nog altijd ben ik op zoek op de horizontale as. Soms heb ik het idee dat er waarschijnlijk wel ‘meer’ is en op andere momenten zit ik er weer wat deterministischer in en vraag ik me af of het niet de wens is die de vader is van de gedachte en of ik mijn eigen psychologische biases wel helder heb. Maar het maakt nu allemaal niet meer zoveel uit, want ik zit inmiddels veel meer aan de onderkant en stel mijn eigen levensdoelen op. Ook dat gaat soms met horten en stoten, maar vaak brengt het enorm veel voorwaartse energie en levensgeluk en ik ervaar er veel meer rust door. Die energie, dat geluk en die rust gun ik iedereen.

Om concluderend de vraag uit de titel van deze blog te beantwoorden –Wat is het doel van het leven?– houd ik het bij

Ik weet het nog niet, maar ik weet voorlopig wel wat IK met mijn leven wil doen.

Ondertussen blijf ik op zoektocht, maar nu vanuit een positieve vibe van nieuwsgierigheid en verwondering. Daarbij kom ik soms mooie quotes tegen waarvan ik denk ‘Wow, dat kan het wel eens zijn.’ De beste tot nu toe is van Pablo Picasso.

The meaning of life is to find your gift. The purpose of life is to give it away.

Wil je ook meer doelen voor jezelf stellen in het leven? Lees deel drie in de reeks: 3 Typen levensdoelen.

Ik hoor graag hoe dit voor jou is. Laat me weten in de comments:

Waar bevind jij je op de twee assen van doelen in het leven?

Ben je ook op zoek naar het ‘waarom’ in je leven en ben je geïnspireerd om hier dieper in te duiken? Tijdens de Quarterlife Experience duiken we er dieper in. Tijdens deze informatieve avond zetten we de eerste stappen in de richting van jouw persoonlijke doel.

Kom je ook?