Grenzen: hoe je compassievol ‘nee’ kunt zeggen

Grenzen stellen. We weten dat het belangrijk is en dat we soms meer voor onszelf op mogen komen. Maar onder sociale druk laten we de touwtjes toch gauw vieren en geven in aan de sociale wenselijkheid. Om echter je leven te kunnen leiden zoals jij dat wilt, zal je toch hier en daar ‘nee’ willen zeggen. Het lastige daarbij is dat je al gauw de angst naar boven voelt komen om anderen voor het hoofd te stoten als je je eigen grenzen stelt en bewaakt.

“Ik ga toch niet mee naar Lowlands want ik heb geen zin.”

“Ik wil dat project niet doen want ik voel er geen enkele intrinsieke motivatie voor.”

“Ik wil geen deel uitmaken van dit gesprek zonder dat de persoon over wie we het hebben erbij is.”

Het zijn geen populaire uitspraken en velen van ons zijn bang om onszelf zo op te stellen. Want wat zouden ze van je denken als je zo duidelijk je grenzen stelt? Word je geen kil en egoïstisch wezen als je voortdurend maar op je eigen grenzen let en die actief bewaakt? Nee, integendeel.

Een eye-opener voor mij was hoe Brené Brown in De moed van imperfectie beschrijft hoe het stellen van grenzen juist samenvalt met compassie.

“Ik weet dat het raar klinkt, maar ik ben ervan overtuigd dat ik een vriendelijker mens ben geworden door inzicht te ontwikkelen in het verband tussen grenzen, persoonlijke verantwoordelijkheid, acceptatie en compassie. Voor mijn inzinking was ik aardiger. Oordelend, verongelijkt en boos vanbinnen, maar aardiger vanbuiten. Tegenwoordig ben ik werkelijk meer compassievol, minder oordelend en verongelijkt, en veel serieuzer in het stellen van grenzen. Ik heb geen idee hoe deze combinatie er vanbuiten uitziet, maar vanbinnen voelt het behoorlijk krachtig.”

Ik herken wat Brené Brown zegt, maar ik vind het tegelijkertijd ook verdomd lastig. Sinds ik geen alcohol meer drink maak ik zo nu en dan een avond mee dat er een groep vrienden bier drinkt en ik aan het kraanwater ben. Als de kosten dan verrekend worden, wil het er nog weleens bij inschieten dat ik eigenlijk alleen hoor te delen in de kosten van het eten en niet van het stappen erna. Pfoe, dan voel ik dus ineens een grens. Een keertje iets meer betalen is geen probleem, maar ik wil niet structureel voor andermans bier opdraaien en dus wil ik voor mezelf opkomen. “Guys, ik heb geen bier gedronken en betaal daar dus liever niet aan mee.” Ik voel mezelf een ontzettende miep en zeur als ik erover begin, maar vanbinnen voelt het steeds wel weer krachtig als ik het aangegeven heb.

De inzinking waar Brené Brown hierboven aan refereert was de emotionele inzinking die ze kreeg toen ze als onderzoekster naar schaamte en kwetsbaarheid in de uitkomsten van haar onderzoek zag dat mensen die ruimte maken in hun leven voor schaamte en kwetsbaarheid heel gelukkig waren, wat nogal contrasteerde met haar huidige manier van leven. Later zou ze haar inzinking juist haar spirituele ontwaken noemen omdat ze die inzichten in haar leven ging implementeren en een veel gelukkiger mens werd. Een van die inzichten was hoe grenzen stellen en compassie samengaan.

“Voor dit onderzoek wist ik al heel veel over deze begrippen afzonderlijk, maar ik begreep niet hoe ze met elkaar samenhingen. Ik stond versteld toen ik er tijdens het interviewen achter kwam dat veel werkelijk toegewijde compassiebeoefenaars tevens de meest grensbewuste mensen uit het onderzoek waren. Compassievolle mensen zijn mensen die grenzen respecteren. Ik was verbluft.
Inmiddels heb ik het volgende ontdekt: het draait bij compassie in feite om acceptatie. Hoe beter we erin zijn onszelf en anderen te accepteren, hoe compassievoller we worden. Maar het is lastig om mensen te accepteren wanneer ze ons pijn doen, misbruik van ons maken of gewoonweg over ons heen walsen. Dit onderzoek heeft me geleerd dat we daarom, als we werkelijk compassie willen beoefenen, moeten beginnen door grenzen te stellen en mensen aan te spreken op hun gedrag.”

Ook ik was verbluft toen ik het las. Ik kan dus compassievoller worden door beter mijn grenzen te bewaken. Ok… Daar moest ik even aan wennen. Zoals met al dit soort dingen kom je er pas achter of het daadwerkelijk zo zit als je het gaat proberen. In dit geval liet ik het los op de koffiedrinkverzoekjes die ik weleens krijg. Best wat mensen vinden het interessant waar ik mee bezig ben en stellen voor om koffie te gaan drinken om het daarover te hebben. Helaas heb ik daar alleen niet altijd tijd voor of zin in. Een grens dus. Waar ik dat vroeger heel moeilijk had gevonden ben ik sinds kort aan mensen gaan vragen wat ze uit het gesprek willen halen én wat er voor mij inzit. Ik wil graag anderen helpen, maar ik kan dat alleen op compassievolle wijze doen als ik mijn eigen grenzen bewaak en dus niet op elk verzoek inga. De reacties zijn heel divers. Sommige mensen hebben een leuk voorstel waar ik graag op inga, een enkeling laat helemaal niets meer van zich horen, anderen reageren met begrip en compassie voor mijn positie en laten het voorstel staan tot ik er mogelijk meer ruimte voor heb en weer anderen zoeken een creatieve oplossing door bijvoorbeeld naar een training te komen om zo alsnog kennis te maken maar dan op een voor mij minder ‘arbeidsintensieve’ manier. Als pleaser pur sang blijf ik het bewaken van mijn grenzen extreem lastig vinden en toch voelt het steeds weer krachtig als ik het doe.

Als je bezig wilt met grenzen stellen dan is een tip die ik mensen soms geef om ‘neetjes’ te gaan verzamelen. Tel elke dag of elke week hoe vaak je ‘nee’ gezegd hebt tegen mensen of op vergelijkbare wijze je grenzen hebt aangegeven. Als je er voor jezelf een luchtig spelletje van maakt, dan zul je merken hoe leuk het kan worden om te groeien op een gebied waar je nu nog mee worstelt. En de mensen om je heen die een oprechte ‘ja’ te horen krijgen, zullen direct merken dat het ook een echte ‘ja’ is van een compassievol en krachtig mens.

Wil je andere handige tips en inzichten om meer het leven te leiden zoals jij dat wilt? Kom dan naar de Quarterlife Deep Dive en pak in één dag je belangrijkste uitdaging van dit moment aan. Kijk hier wie je onder meer voorgingen bij de QLDD en wat zij eraan hadden.

Graag hoor ik van je in de comments:

Op welke vlakken vind jij het lastig om je grenzen goed te bewaken?

Het is ongekend hoeveel meer exposure ik krijg door één enkele Facebook share, like of comment. Heb je iets aan deze blog, doe dan graag wat voor me terug door te liken of sharen op de sociale media en laat anderen direct ook profiteren van de inzichten die voor jou waardevol zijn. Dank!