De snelste manier om te groeien als mens

Waarom groeien sommige mensen sneller dan anderen? Wat maakt dat je je persoonlijk ontwikkelt en begint te bloeien of dat je stil blijft staan en langzaam verwelkt? Er is één kernkwaliteit om met grote sprongen verder te komen als mens: kwetsbaar durven zijn.

Kwetsbaar zijn is open en eerlijk zijn over jezelf, met heel je hart je verhaal durven vertellen, door schaamte heen gaan en persoonlijke risico’s nemen (iemand vertellen dat je hem of haar leuk vindt, hulp aan een collega vragen, een vraag stellen in een grote zaal vol mensen). Het is je masker thuislaten en zijn wie je bent.

Als je kwetsbaar bent, groei je snel als mens omdat je

• jouw eigen schaduwkanten of ontwikkelpunten onder ogen komt en er iets mee kunt gaan doen.
• jouw omgeving de ruimte geeft om jou –met liefde– een spiegel voor te houden om je een stap verder te helpen.
• jezelf de mogelijkheid geeft om je gehoord en begrepen te voelen door anderen en zo te groeien in zelfacceptatie.
• kanten van jezelf openstelt waar misschien heel veel kracht in zit maar die je altijd onder de pet hebt gehouden.

Waarom vind je kwetsbaar zijn dan zo moeilijk en zie je het soms zo weinig, bij jezelf en bij anderen?

De vrouw die hier alles over weet is Brené Brown. Ze gaf de op drie na best bekeken TED-talk ooit, met meer dan 20 miljoen views. Haar boodschap voor een gelukkig leven: wees kwetsbaar. Maar waarom? Bekijk de video hieronder (20 minuten op speed 1x en ik zou hem niet sneller zetten) en/of lees verder over wat er voor mij uitspringt.

Om te beginnen laat ze ons inzien wat ons tegenhoudt om kwetsbaar te zijn: schaamte. Haar definitie voor schaamte is prachtig en erg inzichtelijk.

[S]hame is really easily understood as the fear of disconnection: Is there something about me that, if other people know it or see it, that I won’t be worthy of connection? The things I can tell you about it: it’s universal; we all have it. The only people who don’t experience shame have no capacity for human empathy or connection. No one wants to talk about it, and the less you talk about it the more you have it.

We willen allemaal verbinding voelen met de mensen om ons heen, maar daarvoor moeten we zelf soms het eerste stapje zetten en iets van onszelf laten zien wat misschien niet zo mooi is (of vaker zo lijkt). De schaamte daarvoor weerhoudt ons ervan kwetsbaar te zijn en de verbinding met de ander blijft uit. Zo zijn we nog meer blootgesteld aan ons diepe gevoel van binnen dat we niet goed genoeg zijn (wat we deep down helaas allemaal hebben) en durven we nog minder om risico’s te nemen vanuit kwetsbaarheid. Een neerwaartse spiraal.

Toen ik de eerste keer deze TED-talk zag was dé eye-opener voor mij wat Brené Brown vertelt over onze strategieën om hiermee om te gaan en dan vooral de eerste: we verdoven de boel.

We live in a vulnerable world. And one of the ways we deal with it is we numb vulnerability. And I think there’s evidence — and it’s not the only reason this evidence exists, but I think it’s a huge cause — We are the most in-debt, obese, addicted and medicated adult cohort in U.S. history.

Terwijl ze die laatste zin uitspreekt laat ze plaatjes zien van credit cards, veel te dikke mensen, naalden, spuiten en pillen. Toen ik dat zag en hoorde ging er bij mij een belletje af: “Jesus fuck, ze heeft gelijk denk ik. We verdoven onze emoties gewoon. Is dát echt waarom we zoveel eten, zuipen, lenen en slikken?” Ik moest even wennen aan de gedachte maar het raakte een snaar bij me. Meteen pakt ze door over waarom verdoven een onhandige strategie is.

The problem is — and I learned this from the research — that you cannot selectively numb emotion. You can’t say, here’s the bad stuff. Here’s vulnerability, here’s grief, here’s shame, here’s fear, here’s disappointment. I don’t want to feel these. I’m going to have a couple of beers and a banana nut muffin.

Want wat gebeurt er als je deze negatieve emoties verdoofd?

You can’t numb those hard feelings without numbing the other affects, our emotions. You cannot selectively numb. So when we numb those, we numb joy, we numb gratitude, we numb happiness. And then we are miserable, and we are looking for purpose and meaning, and then we feel vulnerable, so then we have a couple of beers and a banana nut muffin. And it becomes this dangerous cycle.

“You can’t numb selectively.” Ik zie het graag voor me als een schaal van ‘geluksgevoel’ van 1 (depressief) tot 10 (dolblij) en de 5,5 als gemiddelde (gewoon ok). Als je van jezelf nooit een 4,5 mag voelen, dan kun je de 6,5 ook vergeten. Als je een 3 wegdrinkt, -rookt of -slikt dan kun je de ervaring van een 8 ook wel vergeten. Als je nooit onder de 5,5 mag zakken van jezelf, dan zul er ook niet boven komen. Er is hier niet echt een goed en fout, het is meer een keuze die je kunt maken. Wil je een 5,5-mens zijn? Of liever een 4-én-7-mens? Of een 2-én-9-mens? Natuurlijk is dit wat simplistisch weergegeven en is er voor een gedeelte genetisch al voor je bepaald hoe sterk je emoties voelt. Maar daarbinnen heb je nog steeds een keuze. Wat je aan de onderkant toelaat, werkt ook aan de bovenkant door en vice versa. Je kunt in ieder geval niet selectief verdoven.

Brené Brown vertelt het in haar verhaal meer als een huis met pilaren van negatieve emoties (rouw, schaamte, angst, teleurstelling) en positieve emoties (blijdschap, dankbaarheid, geluk) met kwetsbaarheid als fundering daaronder – dat is althans mijn interpretatie van haar uitleg. Als je de fundering wegtrekt voor de ene groep, dan doe je dat ook voor die andere.

En ze geeft aan welke andere strategieën we inzetten om ons maar niet kwetsbaar te hoeven voelen: het onzekere zeker maken (“Dit is dé waarheid, dat is bullshit”), perfectioneren (“ik lees nog één keer mijn hele blog door om te kijken of het allemaal wel klopt…”) en doen alsof (“Ja gaat super met me!” [krimpt innerlijk in elkaar van ellende]). Ook deze drie herkennen we allemaal denk ik.

Die laatste, doen alsof, was in zekere mate een strategie van een vriendin van me als het om moeilijke emoties ging. Als zaken penibel werden, dan was ze geneigd om haar kop in het zand te steken en te doen alsof het er niet was. Een prachtig staaltje struisvogelpolitiek. Ze had de overtuiging altijd de sterke vrouw te moeten zijn, en kwetsbaarheid paste niet in dat beeld. Ik nodigde haar op een gegeven moment uit deze video met me te kijken en vond haar reactie heel mooi. Ze zei dat ze er nooit zo over nagedacht had en de waarde van kwetsbaarheid nooit echt had gezien. Door dit filmpje zag ze in dat het eigenlijk heel krachtig is en dat het dus juist bij een sterke vrouw past om ook die kwetsbaarheid te laten zien. Dit inzicht heeft haar kijk op kwetsbaarheid compleet verandert en haar als mens heel veel groei gebracht.

Zelf zat ik op dat moment met tranen in mijn ogen op een bepaald stuk in de video dat me raakte. Dat was een jaar daarvoor nog ondenkbaar geweest omdat ik in principe niet huilde als man. Dat was veel te kwetsbaar. Nu mocht het er veel meer zijn en ervoer ik ook de upside ervan in het leven.

Zojuist heb ik de video voor het schrijven van deze blog weer gekeken en zat ik op drie momenten weer met tranen in mijn ogen. Het is geen verdriet, maar ontroering denk ik. Ik vind het zo mooi en zo waar wat ze zegt. Het voelt zo vrij en fijn dat dat er mag zijn.

Wil je meer weten over de kracht van kwetsbaarheid, de moed van imperfectie en omgaan met schaamte? Brené Brown schreef er boeken over.

• De moed van imperfectie
• De kracht van kwetsbaarheid

Ik hoor graag hoe dit voor jou is. Laat me weten in de comments:

Wat heeft kwetsbaar zijn jou gebracht?