Hoe beantwoord je de vraag “Hoe gaat het met je?”

Ik hoorde deze week twee verhalen over mensen die zichzelf van het leven hadden beroofd (een geval zeer recent en het andere verhaal dateerde van al jaren geleden). Het was beide personen teveel geworden en de enige uitweg die ze nog zagen was eruit te stappen. Gelukkig voor mij waren het via-via-verhalen en kende ik de mensen niet. Maar er zullen genoeg naasten zijn achtergelaten die wel rondlopen met de pijn van verlies. En dat is zonde, want zelfdoding is (in heel veel gevallen) niet de beste oplossing voor de heersende problemen. Zonder te willen doen alsof ik veel over depressie en suïcide weet, viel in beide gevallen me wel weer iets op waar ik het toch graag over wil hebben: een gebrek aan praten.

In het ene geval had de omgeving van de zelfmoordpleger niets aan zien komen. Hij had niets losgelaten dat erop wees dat hij erover nadacht eruit te stappen. In het andere geval was de zelfdoding ‘in de doofpot’ gestopt binnen de familie en werd het verhaal opgehouden dat het een verkeersongeluk was geweest. Het is symptomatisch voor hoe we als maatschappij, mogelijk onbedoeld, een taboe hebben gecreëerd rondom depressie en suïcide of suïcidale neigingen.

Om met depressie te beginnen, gaat het eigenlijk al mis bij een van de meest voorkomende uitwisselingen die we als mensen met elkaar hebben. Na “Hallo”, “Hoi” of “Hey” volgt er meestal het routinematige “Hoe gaat het met je?”. Op zich een prima vraag, ware het niet dat we als vrager meestal niet echt uit zijn op het eerlijke antwoord of als antwoorder niet het gevoel hebben echt te mogen delen hoe we ons voelen. Vaak komt het door het imago dat we willen uitstralen wat natuurlijk allemaal rozengeur en maneschijn moet zijn. Soms komt het door meer praktische zaken zoals dat de “Hoe gaat het met je?”-vraag in het voorbijgaan wordt gesteld en er simpelweg niet echt de tijd of ruimte is om het genuanceerde antwoord te geven dat het dichtst bij de waarheid ligt.

Want hoe het gaat, wat vaak gebaseerd is op hoe we ons voelen, is altijd genuanceerd. Vaak denken we dat gevoelens mutually exclusive zijn. Je bent boos OF blij. Je bent verdrietig OF gelukkig. Je bent teleurgesteld OF tevreden. Maar zo werkt het niet. Gevoelens kunnen bijzonder complex zijn. Hier een paar punten die we vaak vergeten als we in onszelf graven om te achterhalen ‘hoe het gaat’.

• Gevoelens kunnen bijzonder complex en samengesteld zijn. Ze kunnen net zo zeer als EN-EN optreden als dat ze een OF-OF karakter kunnen hebben. Je kunt verdrietig EN dankbaar zijn. Je kunt boos EN opgelucht zijn. Je kunt blij EN angstig zijn. Daarnaast zijn sommige gevoelens per definitie samengesteld, zoals jaloezie waarbij je tegelijkertijd boosheid, angst, verdriet én verlangen kan voelen.
• Gevoelens kunnen enorm genuanceerd zijn. Binnen de categorie ‘boos’ kun je woedend, furieus, vijandig, stuurs, gefrustreerd, geïrriteerd, getergd, geprikkeld, kwaad, verbolgen of geërgerd zijn en dan zijn er waarschijnlijk nog wel twintig smaken.
• Gevoelens kunnen heel vluchtig zijn en van het ene op het andere moment veranderen. Hoe het met je gaat kan binnen een uur heel andere waarheden in zich dragen.
• Woorden zijn ook maar woorden. Soms bestaat er geen uitdrukking om te duiden hoe jij je op dat moment voelt, of bestaat die niet in jouw taal. The School of Life zet in deze video bijvoorbeeld een hele reeks Duitse woorden voor gevoelens op een rijtje die in andere talen niet bestaan. Misschien heb jij ook wel eens Erklärungsnot, Futterneid of Weltschmerz gevoeld, maar er nooit woorden aan kunnen geven.
• Soms weet je gewoon niet hoe het met je gaat. Helaas hebben we geleerd dat ‘iets niet weten’ een ongewenste state of being is. Dat je altijd moet weten hoe iets zit is een algemeen geaccepteerde regel die niet waar is. Het is echter je geboorterecht om te mogen zeggen “Ik weet het niet.”
• Je weet heel vaak niet waarom je je voelt zoals je je voelt en dat is ok. Terwijl ik deze blog schrijf belt een vriend me en deelt dat hij de hele dag al een ‘onbestemd’ gevoel heeft. Hij geeft aan het maar moeilijk te kunnen accepteren omdat hij niet weet waar het vandaan komt. Bijzonder toch dat we onszelf alleen op een bepaalde manier mogen voelen als we er een goede reden voor hebben…

 

Het kan dan ook heel bevrijdend zijn om de vraag “Hoe gaat het met je?” oprecht te gaan beantwoorden. Niet elk moment en ook niet elke persoon leent zich hiervoor, maar het kan veel opluchten om mensen eerlijk te vertellen wat er in je omgaat. Vooral als je hier met bepaalde naasten een, uitgesproken of onuitgesproken, verstandshouding in opbouwt waarbij je eerlijk met elkaar deelt hoe het écht met je gaat. Een antwoord dat begint met “Hmmm, het is dubbel…”, zoals ik laatst van een collega kreeg, geeft dan direct onderlinge verbinding en het gevoel dat je niet de enige bent die niet altijd 100% happy is.

Wat ik dan ook echt megastoer vond was het volgende fragment van Q Music DJ Stephan Bouwman. Op de nationale radio deelt hij dat het eigenlijk niet zo goed met hem gaat.

Het mooie vind ik dat hij duidelijk maakt dat hij er niet op uit is om aandacht te trekken, maar dat hij wel eerlijk wil zijn richting zijn luisteraars en geen schone schijn op wilt houden. Respect voor Stephan. Tegelijkertijd is het schrijnend om te horen dat hij op een wachtlijst werd gezet zodra hij zich meldde, omdat er blijkbaar zóveel mensen last hebben van depressieve gevoelens of aanverwante worstelingen.

Daarnaast raakt Stephan een punt waar ik mee worstel: hoe profileer je jezelf via digitale kanalen naar de buitenwereld? Welk beeld laat je online achter over ‘hoe het met je gaat’? Ooit besloot ik om voor het tegengaan van keuzestress zo min mogelijk op social media te zijn en wat betreft mijn persoonlijke leven doe ik dus niet meer aan het delen van gelukzalige life events en hippe vakantiefoto’s op Facebook. Maar als ondernemer is het niet heel praktisch in de huidige maatschappij om online afwezig te zijn, omdat ik juist via deze kanalen mijn potentiële klanten kan aanspreken. Ik probeer er dus nog steeds zo min mogelijk te zijn maar wel die dingen te posten die belangrijk of aansprekend zijn voor mijn target audience. Helaas moet ik nu constateren dat naast een paar blogs waarin ik me kwetsbaar opstel (deze, deze en deze), ik over de afgelopen jaren toch vooral al mijn successen op Facebook en LinkedIn heb gezet: foto’s van hoe ik spreek voor grote groepen mensen, een unboxing video van de eerste doos met mijn gedrukte boeken en succesverhalen over mijn trainingen en coaching.

Wat ik niet laat zien zijn de momenten waarop ik voor vijf mensen in een zaaltje een training sta te geven waar ik verlies op draai omdat de zaalhuur hoger is dan de omzet. Of hoe ik worstel met enerzijds mijn producten en diensten zo goed mogelijk onder de aandacht brengen en anderzijds altijd maar door iedereen aardig gevonden willen worden. Soms gaan die twee niet zo goed samen zoals ik ervoer toen ik voor een groep van 150 man de salestechnieken uitprobeerde die ik in een training had geleerd. Ik prees na mijn workshop een vervolgtraining aan en in de komende dagen zouden drie mensen zich hiervoor opgeven.¹ Een prima resultaat waar ik blij mee was. Minder fijn was echter het moment dat ik de feedback las van hoe ongeveer de helft van de rest van de aanwezigen mijn spreken hadden ervaren. Zo’n 75 keer lezen dat je verhaal ‘tenenkrommend commercieel’, ‘walgelijk Amerikaans’ of ‘arrogant en zelfingenomen’ was, is geen pretje voor iemand met zo’n onzeker egootje als ik.

Grappig is hoe fijn het voelt om hier toch even de andere kant van mijn successen te delen. Direct trekt het een rustgevend gevoel over me heen: “Ok, mooi, nu weten ze dat ook en hoef ik niet meer voortdurend mijn best te doen om succes uit te stralen.” Laat ik me bij dezen voornemen om vaker zakelijk falen te delen om de balans met mijn successen wat meer recht te doen.

Tot slot terug naar het onderwerp dat me aanvankelijk triggerde om het te hebben over de de vraag “Hoe gaat het met je?”. Binnen een depressie kunnen suïcidale gedachten of neigingen opkomen. Om beter te begrijpen hoe mensen in een neerwaartse spiraal met toenemende gedachten over zelfmoord terecht kunnen komen, vond ik Tim Ferriss’ blog Some Practical Thoughts on Suicide bijzonder inzichtgevend. Hij zet een aantal life events op een rijtje en schetst hoe die destijds maakten dat zelfdoding de enige logische oplossing leek en hoe overtrokken die conclusie was toen hij later met meer afstand naar zijn problematiek kon kijken. Maar zoals een vis niet doorheeft dat ie in het water zit en dat er ook een hele wereld op het droge bestaat, zo diep kunnen mensen in hun ellende zitten, niets anders dan dat meer zien en nergens meer de relativerende afstand vinden om andere oplossingen voor hun problematiek dan suïcide in het vizier te krijgen.

Schokkend vond ik het om in de TED-talk van een Amerikaanse politieagent te horen hoe de alles verblindende mist van de eigen sores ineens weg kan trekken op het moment dat een zelfmoordpoging daadwerkelijk wordt doorgevoerd. De agent patrouilleerde jarenlang over de Golden Gate Bridge in San Francisco, wat een gewilde plek is voor zelfmoordpogingen. Hij had diverse mensen gesproken die op de rand van de brug stonden en hij had drie uitkomsten meegemaakt. Sommigen sprongen niet en gingen met hem mee, sommigen sprongen en stierven en een enkeling sprong en overleefde het. Onder deze bijzonder kleine minderheid had de agent van meer dan één van hen gehoord dat ze direct na het moment van springen spijt hadden en helemaal niet dood wilden. Helaas was de sprong ervoor nodig om dat in te zien.

Mede om die reden gun ik het mensen zo om te leren praten over wat hen dwars zit. Ik geloof echt dat er veel levens gered kunnen worden als we het taboe afhalen van suïcide en depressie en leren praten over de minder aansprekende gevoelens en gedachten die in ons omgaan. Zoals we van Stephan mogen leren, krijg je vooral lof en respect als je je meest innerlijke roerselen met de buitenwereld deelt, ook al zijn ze duister en somber. Waar jij mogelijk geen logische uitweg meer ziet voor je problemen, daar kunnen anderen met meer afstand naar je situatie kijken en je helpen om te relativeren, goed voor jezelf te zorgen en oplossingen te bedenken. En waarschijnlijk is alleen het uitspreken en even door een ander mens gehoord worden uiteindelijk al een hele opluchting, hoe spannend het ook is.

 

• Ook hier gebeurt het weer. In plaats van gewoon eerlijk te zeggen dat het drie personen waren, wil ik ‘een aantal’ opschrijven om de schijn te wekken dat het er misschien wel veel meer waren. Het sluipt er zo makkelijk in…back

Heb je ook weleens het “Is dit het nou?”-gevoel? Het kan veel helpen om te snappen waarom je het voelt en nog meer door te weten hoe je ervan af kunt komen. Lees het boek “Is dit het nou?” en download hieronder gratis het eerste hoofdstuk.

Download nu gratis hoofdstuk 1 van “Is dit het nou?”

Laat ook van je horen in de comments:

Wanneer betrap jij jezelf erop dat je minder eerlijk bent over hoe het echt met je gaat?