Job crafting

Stel je voor: je baan voldoet niet (meer) aan wat jij ervan hoopt of verwacht en je wilt dus iets veranderen in je werkende leven. Wat is het eerste waar je mee bezig gaat?

Voor veel mensen is het antwoord op deze vraag heel duidelijk: vacatures zoeken. Ergens is dit een logische gedachte, omdat we het zo geleerd hebben. Toch is vacatures zoeken op internet bij uitstek de slechtste manier om nieuw werk te vinden. Wat veel beter werkt, en veel meer van deze tijd is, is het principe van job crafting.

Job crafting is het zelf creëren of structureren van je manier van werken. Ik zie drie niveaus waarop je dit aan kunt pakken, die in toenemende mate de vrijheid bieden om je werkende leven zoveel mogelijk in te richten naar je droombaan of droomleven.

1) Je huidige baan herstructureren

Veel mensen denken dat ze overgeleverd zijn aan wat hun baas of manager hen opdraagt of wat de functieomschrijving van hun baan voorschrijft. In enkele gevallen zal dit zeker opgaan, zoals wanneer je in het leger werkt bijvoorbeeld. Maar voor de meeste banen geldt dat je veel meer vrijheid hebt of kunt creëren dan je zelf mogelijk denkt. Het idee van job crafting op dit niveau is dat je je huidige baan onder de loep neemt en voor jezelf vaststelt wat je het liefst anders zou willen zien. Waar wil je meer van en waar minder van? Waar zou je misschien helemaal mee willen stoppen en wat zou je er extra bij willen? Deze vragen zijn vanuit drie invalshoeken te beantwoorden.

a) Taken en verantwoordelijkheden

Vanuit deze invalshoek kijk je welke taken of verantwoordelijkheden je erbij zou willen hebben en welke je kwijt zou willen raken of waar je meer of minder van zou willen doen.

Een voorbeeld is de trainer of consultant die bij zijn manager aangeeft om geen verantwoordelijkheid meer te willen hebben voor sales. Door te kennen te geven bij de werkgever dat hij leegloopt op het proberen binnen te halen van opdrachten, maar wel graag de trainingen wilt blijven geven of het advieswerk wilt doen, kan er bijgeschaafd worden in de rolverdeling tussen de werknemers. Een collega vindt het proberen te scoren van opdrachten misschien wel heel leuk en zo is iedereen blijer.

Een ander voorbeeld is een vakkenvuller die het tot zijn verantwoordelijkheid heeft gemaakt om mensen in te werken zonder dat dit in zijn takenpakket staat.

b) Relaties

Vanuit deze invalshoek ga je erop sturen met wie je hoeveel omgaat in je werk en met wie misschien niet of minder. Dit kan opgaan voor het contact met klanten en voor het contact met collega’s.

Een voorbeeld is een schoonmaker in een ziekenhuis die ervoor zorgt dat zij zoveel mogelijk op kamers schoon kan maken waar patiënten liggen en daar praatjes met hen maakt over hoe het met hen gaat.

Een ander voorbeeld is een programmeur die met een accountmanager afstemt dat hij minder klantcontact wilt hebben en dit gedeeltelijk aan de accountmanager overdraagt, zodat hij meer tijd heeft voor programmeren en overleg met collega’s, met wie hij meer klikt voelt en met wie hij liever zijn tijd doorbrengt.

c) Betekenis

Vanuit deze invalshoek stuur je op de betekenis die je werk voor je heeft door er anders over na te denken of door ook iets aan te passen in je taken, verantwoordelijkheden of relaties.

Een voorbeeld is een kapster die haar werk niet beperkt tot het knippen van haar, maar haar betekenis en voldoening haalt uit het praten met klanten om hun verhaal naar boven te krijgen en hen zich gehoord laten voelen.

Een ander voorbeeld is het kenbaar maken binnen je organisatie van het feit dat je diversiteit een belangrijk thema vindt, waarop je wordt uitgenodigd om met een aantal hoge piefen in de diversiteitswerkgroep plaats te nemen en dit thema organisatiebreed aanhangig te maken.

Een laatste voorbeeld is het geval waarin je moeite hebt met het imago van je branche¹ en besluit om in plaats van dit aan te grijpen om van werkgever te veranderen, je het tot je missie maakt om het bedrijf van binnenuit te veranderen.

2) Een nieuwe baan creëren

Als je weet dat job crafting binnen de kaders van je huidige baan niet voldoende op gaat leveren², dan is een volgend niveau dat je een nieuwe baan gaat zoeken. Dat zoeken van een nieuwe baan doen de meeste mensen zoals gezegd aan de hand van vacatures, maar dat levert vaak weinig goeds op als je voor je droombaan wilt gaan. Draai hem maar eens om. Als jij de vacaturetekst mocht schrijven voor je droombaan, wat is dan de kans dat je die baan precies op die manier ergens gaat vinden? De kans dat hij op dit moment bestaat is al klein, laat staan dat hij ook nog vrij is en via een vacature wordt aangeboden. Als je dus werk wilt doen dat zo dicht mogelijk bij je droombaan zit, dan heb je daar meer kans op door die baan zelf te creëren. Dat vraagt misschien wel om een stevige dosis proactiviteit en durf, maar het is zeker niet onmogelijk. Dit zijn in mijn ervaring de beste stappen die je kunt zetten.

1. Kom erachter wat je het liefste wilt doen in je werk: wat zijn je passies, talenten, behoeften en persoonlijke waarden en wat zegt je geweten? Vaak helpt het om je hierbij te laten helpen door een coach³ of door dit met behulp van een boek4 of (online) training in kaart te brengen.
2. Stel een lijst op van je 20 favoriete organisaties en prioriteer deze lijst. Durf groots te denken: wat vind je toffe merken? Welke bedrijven streven een missie na die je te gek vindt? Wie zijn voorbeelden in jouw leven en waar werk(t)en zij?
3. Begin bovenaan de lijst en verdiep je in de organisatie: wat is hun primaire proces? Wat zijn hun kernwaarden? Waar staan ze voor qua missie en visie? Wat is hun businessmodel? Wat zijn hun plannen voor de toekomst en hun uitdagingen?
4. Bedenk nu hoe jij van waarde zou kunnen zijn voor deze organisatie vanuit dat wat jij het liefste zou doen (zie punt 1). Hier heb je een stuk creativiteit nodig, maar je kunt ongetwijfeld bedenken hoe jouw talenten, passies, waarden en geweten bij kunnen dragen aan het succes van deze organisatie. Laat je hier eventueel bij helpen door vrienden: brainstorm samen welke nieuwe job je zou kunnen laten creëren bij een bestaand bedrijf en hoe dat bedrijf daar wat aan zou hebben.
5. Bel de organisatie op, stap naar binnen of zorg via via dat je een kop thee kunt drinken met een medewerker van HR, een medewerker die op de afdeling werkt waar je wat aan bij wilt dragen of überhaupt gewoon iemand die bij deze organisatie actief is. Leg diegene uit wie je bent en wat je kunt, wat jij denkt dat deze organisatie nodigt heeft en hoe jij een match ziet tussen jouw persoon en de organisatie. Vraag diegene om feedback (wat klopt en wat niet?) en vraag of hij/zij ook kansen ziet voor jou.
6. Zorg voor een vervolgafspraak, ongeacht het succes van deze meeting of dit telefoongesprek. Als de ander geen match ziet waar jij dat wel zag, vraag dan waar binnen de organisatie diegene wel kansen ziet voor jou en of hij/zij je met iemand in contact kan brengen. Als dat ook niks oplevert, vraag dan of hij/zij aan andere organisaties denkt waar je wel bij zou kunnen passen.
7. Blijf husselen en experimenteren door over de nieuw gevonden organisaties, de andere organisaties op je lijst en de contacten die je opdoet meer te blijven leren en door met hen in contact te treden. Zie het als een groot leer- en matchingsproces op zoek naar de plek waar jij werk kan doen dat dichtbij je droombaan komt.

Het klinkt misschien spannend om het zo aan te pakken, maar de slagingskans is veel groter dan die via het zoeken naar vacatures en je zult verstelt staan van hoe leuk mensen kunnen reageren als je het zo aanpakt. Soms krijg je terug dat de baan die jij bedacht hebt al bestaat of dat ze die aan het creëren zijn en dat je erop kunt solliciteren. Soms krijg je terug dat jouw idee iets is dat speelt in de organisatie maar waar ze nog geen tijd voor hebben gehad en dat ze graag met je verkennen of jij dat daadwerkelijk kunt gaan opzetten. Soms zien ze er niks in (voor nu), maar kunnen ze je wel weer op weg helpen naar een volgend contact of een volgende stap.

3) Voor jezelf beginnen

Misschien wel de ultieme vorm van job crafting is die van voor jezelf beginnen. Als zelfstandig ondernemer kun je bijna alles zelf bepalen: wie is mijn doelgroep? Welke producten en diensten lever ik? In welke mate en op welke wijze wil ik samenwerken met anderen? Welke betekenis wil ik uit mijn werk halen en hoe zorg ik daarvoor? Je begint op een wit canvas en de mogelijkheden zijn eindeloos. Dat kan ook heel beangstigend zijn voor sommige mensen, dus onderzoek goed bij jezelf of dit je ligt. De prijs die je betaalt voor de vrijheid van het leven van je dromen is dat je het ook helemaal zelf te bedenken en in te regelen hebt. Zelf zorgen voor brood op de plank, zelf klanten vinden, zelf aan marketing en sales doen. Of deze verantwoordelijkheid opweegt tegen de vrijheid die het je geeft, kun je alleen zelf bepalen. Ik zou voorlopig niets anders willen in ieder geval.

Als alles mogelijk zou zijn, hoe zou jouw baan er dan uitzien?

 

• • Wat ik veel zie zijn mensen die moeite hebben met de ‘graaicultuur’ van de bankenwereld waar ze werken of de vasthoudendheid aan fossiele bronnen en de terughoudendheid in het switchen naar duurzame bronnen binnen de olie- of energiemaatschappij waar ze actief zijn. back
  • Dat weet je vaak pas als je de stappen onder punt 1) echt geprobeerd hebt. Ik ben een voorstander van veel van baan veranderen tot je iets vindt/creëert dat beter bij je past, maar pas op met te snel conclusies trekken over wat er wel en niet mogelijk zou zijn qua aanpassingen van je huidige baan zolang je dat niet goed onderzocht hebt. back
  • Voor coachingsmogelijkheden bij The Startup of Dreams lees je hier meer.back
  • Mijn boek “Is dit het nou?” is zo’n zelfhulpboek waarin ik je help om deze vragen te beantwoorden. Een andere tip is What Color Is Your Parachute? van Richard N. Bolles.back