Mijn partner worstelt met zichzelf; wat kan IK doen?

Sinds het uitkomen van mijn boek Is dit het nou? en het schrijven van blogs zoals 20 Tekenen van een Quarterlife Crisis, krijg ik weleens een mailtje met steeds ongeveer dezelfde strekking. Onderstaand verhaal is typisch wat iemand me mailt. (Het vaakst is het een vrouw die mailt over haar vriend/man, dus ik schrijf het hele artikel vanuit die twee genderrollen, maar de thematiek komt vermoedelijk voor in alle mogelijk denkbare samenstellingen van liefdesrelaties, dus vertaal de rollen vooral naar jouw situatie.)

“Hoi Mark, ik las je boek/blog en herken veel van de worstelingen. Ik herken ze alleen niet bij mezelf, maar bij mijn partner. Hij zit al langer met zichzelf in de knoop en twijfelt tegenwoordig aan alles. Hij is niet meer zeker over zijn werk, zijn hobby’s, zijn vrienden en zelfs niet meer over zijn relatie met mij. Het maakt me onzeker en bang, ook omdat we drie kinderen hebben/al tien jaar bij elkaar zijn/net een huis hebben gekocht. In je boek/blog geef je allemaal inzichten over wat hij kan doen, maar heb je ook tips voor hoe ik met de situatie om kan gaan?”

Misschien komt deze beschrijving je bekend voor of herken je gedeelten ervan. Dan is deze blog voor jou. Wat kun jij doen als jouw partner met zichzelf worstelt? Elke situatie is anders, dus ik kan geen totaaloplossing geven. Wel zet ik een paar uitgangspunten, denkrichtingen en tips op een rijtje. Kijk zelf wat eventueel op jou van toepassing is en ga daarmee aan de slag.

Laat de verantwoordelijkheid waar die hoort

Ten eerste is het het proces van je partner en niet van jou. Het is heel frustrerend en machteloos om hier als vriendin of vrouw naast te staan, maar jij kunt het niet oplossen. Dat zal hij zelf moeten doen. Het lastige daarbij is dat mensen soms veel pijn moeten ervaren voordat ze in beweging willen komen. Blijkbaar is de pijn voor hem nog niet groot genoeg (of is de beoogde beloning van veranderen nog niet aanlokkelijk genoeg) om zijn issues aan te willen pakken. Het meest wijze wat we dan soms kunnen doen, maar tevens het moeilijkste, is naast de persoon blijven staan zonder iets te verlangen of te pushen en te wachten tot hij uit zichzelf omvalt of tegen de lamp loopt om er dan voor hem te zijn. Dit kan super onmachtig en pijnlijk zijn voor een partner/vriend/ouder/kind om te doen, maar het is soms wel het beste voor de ander.

Het feit dat jij over dit onderwerp hebt gegoogeld, deze blog vond en dit nu aan het lezen bent kan iets zeggen over hoe de verantwoordelijkheden in jullie relatie liggen. Vooral zorgzame vrouwen zijn geneigd om al snel verantwoordelijkheid te nemen voor de gehele relatie of voor de situatie van de ander. Dat is echter teveel verantwoordelijkheid om een gezonde partnerrelatie te hebben. Jij bent verantwoordelijk voor jezelf en voor jouw aandeel in de relatie. Hij is verantwoordelijk voor zichzelf en voor zijn aandeel in de relatie. Uiteraard is het belangrijk om rekening met elkaar te houden, maar rekening houden met is iets anders dan verantwoordelijkheid nemen voor de ander.

Houd dus rekening met hem en zijn lastige situatie, maar neem de verantwoordelijkheid niet op je.

Hoe harder jij pusht, hoe minder hij beweegt

Ten tweede is het belangrijk dat je de volgende levensles ter harte neemt, in je oren knoopt en nooit meer vergeet.

Mensen kunnen en willen wel veranderen, maar willen niet veranderd worden.

Om je te illustreren hoe dit werkt neem ik je mee naar de eettafel bij mijn ouders thuis toen ik een jaar of 15 was. Ik weet nog dat ik een keer ben opgestaan van tafel na het eten met de intentie om – goed opgevoede zoon als ik was 🙂 – uit eigen beweging de tafel af te ruimen. Wat wist mijn moeder dan soms te presteren dat alle zin om bij te dragen in het huishouden per direct uit mij weg deed vloeien? Welke woorden durfde ze over haar lippen te krijgen die ze niet counterproductiever had kunnen kiezen?

Mark, wil jij anders de tafel even afruimen?

Ik weet niet wat het met jou doet als je iets van plan bent en iemand anders vraagt het je vervolgens te doen, maar werkelijk alle intrinsieke motivatie die ik voelde om de tafel netjes aan kant te maken ging in één keer in rook op. En zo werkt het ook met de minder triviale zaken in het leven. Als jij wilt dat je partner verandert, bijvoorbeeld door met een professional te gaan praten, een beslissing te nemen of wat er in hem omgaat meer met jou te delen, dan zullen dat mogelijk de laatste dingen zijn waar hij zin in heeft om op te pakken. Simpel en alleen omdat het voor zijn gevoel van jou moet en omdat het niet uit hemzelf komt.

Mensen kunnen en willen wel veranderen, maar willen niet veranderd worden.

Ook geroemd relatietherapeut Sue Johnson schrijft in haar boek Hold Me Tight mooi over het patroon dat in zo’n situatie tussen twee partners kan ontstaan. Ze noemt het de Protest Polka. Hierbij is één van de twee partners (vaak de vrouw) in protest over het gebrek aan verbinding door aan de andere partner te trekken en van alles van hem te willen: praat wat meer met me, deel nou hoe het met je gaat, pak je leven nou eens aan. De ander is in protest over het gebrek aan intieme verbinding door zich terug te trekken. Hij heeft geen zin in die hele klachten- en suggestieregen de hele tijd zijn kant op en houdt de deur dicht. Hoe harder zij duwt, hoe harder hij terug duwt.

Hoe harder jij je partner pusht, hoe minder hij mogelijk in beweging gaat komen.

Kleine disclosure: ik pak dit nog steeds weleens heel onhandig aan bij mijn vriendin. Dat gaat van zeer slecht getimede verzoekjes om de vaatwasser uit te ruimen (ze wilde het net gaan doen… dom!) tot mijn eigen issues die ik op haar projecteer en waar ik dan tot in den treuren op blijf hameren. Het geeft maar aan hoe moeilijk het is om uit deze valkuil te blijven, zelfs als je weet dat die bestaat en er anderen over vertelt 😐

Neem zijn klachten serieus

Een van de mailsters schreef het volgende:

“Hij twijfelt compleet uit het niets aan alles (dus ook onze relatie), terwijl er niks aan de hand is.”

Ik mailde haar terug dat als ik dat lees, het dan voor mij voelt alsof ze niet erkent wat er echt voor haar vriend speelt. “Compleet uit het niets” en “er is niets aan de hand” doen meestal geen recht aan de werkelijkheid, maar sowieso niet aan de gevoelswereld van de partner. Wat soms kan spelen zonder dat je het doorhebt, is dat jij graag wilt dat er niets aan de hand is, want als er wel iets aan de hand zou zijn dan staat alles op losse schroeven: jouw liefdesrelatie, de opvoeding van je kinderen, de plek waar je woont, je status in je omgeving als gelukkig stel, etc. Maar op basis van wat ik om me heen zie gebeuren in relaties zijn er altijd in een vroeg stadium al bepaalde signalen dat iemand er niet lekker inzit en komt zoiets nooit helemaal uit het niets. Het lijkt uit het niets te komen omdat we het aanvankelijk liever niet willen zien. Daarnaast is het belangrijk om op zijn minst te erkennen dat er voor hem iets aan de hand is. Hoe vaker jij komt met ‘maar er is toch niets?’, hoe minder gehoord en begrepen hij zich zal voelen en hoe meer hij naar binnen keert en zich van je afsluit.

Natuurlijk kan het ook zijn dat hij worstelt maar het zelf nog niet helemaal erkent. Een andere mailster schreef:

“Hij vindt zelf overigens dat er niks aan de hand is, behalve dat hij niet helemaal ‘happy’ is”.

Soms claimt iemand zelf dat er “niets aan de hand is” maar zijn de non-verbale signalen overduidelijk en geeft hij bij wat doorvragen wel toe niet 100% lekker in zijn vel te zitten. Erken in dat geval dat dan. Accepteer dat dit nu zo voor hem is, hij is niet happy, en laat hem weten dat dit er mag zijn, zonder dat hij het voor jou op moet lossen. Niets is vervelender dan je rot voelen of twijfelen aan zaken in het leven en het gevoel krijgen dat dat er niet mag zijn. Hoe liever jij hebt dat hij het stante pede oplost, hoe minder hij zal ervaren dat zijn gevoel er mag zijn en hoe kleiner de kans dat hij zich verder voor je opent om het erover te hebben.

Ga met jezelf aan de slag in plaats van met hem

Dit is denk ik het allerbelangrijkste wat je kunt doen en tevens het allermoeilijkste. Als je je aandacht toch al weghaalt bij wat hij aan zou moeten pakken, kun je die mooi richten op waar dit hele proces jou raakt, wat dat over je zegt en hoe je op dat punt kunt groeien. Misschien kom je er door deze situatie achter dat je bijvoorbeeld een control freak of een pleaser bent en dat je moeilijk met onmacht kunt omgaan of slecht kunt zijn met ongelukkige mensen. Onderzoek in jezelf waar dit vandaan komt. Wat in je jeugd maakte bijvoorbeeld dat het zinvol was om steeds maar controle te houden? Of welke ouder ben je vroeger onbewust gaan pleasen om thuis de druk er vanaf te halen? Zie dan in hoe je in het heden op je partner reageert vanuit oude patronen die jou en hem misschien niet optimaal dienen. Pak die patronen aan zodat jij effectiever wordt in plaats van beweging van hem te verwachten.

Neem vervolgens ook verantwoordelijkheid voor je eigen lastige gevoelens (verdriet over het gebrek aan connectie, angst voor waar dit heen zal gaan, boosheid dat je in deze rotsituatie zit) en verlang niet van je partner dat hij dit voor je oplost. Ook hier geldt weer dat je wel mag verwachten dat je partner rekening met je houdt, maar niet dat hij verantwoordelijkheid voor jouw gevoelens neemt.

In dit proces kan het erg zinvol en behulpzaam zijn om je te laten bijstaan door een goede vriend(in) of – wellicht nog beter – je te laten helpen door een professional zoals een coach, psycholoog of (relatie)therapeut. Groei doormaken op dit punt kun je misschien niet zo goed alleen en dan is het fijn als iemand die er veel verstand van heeft je wat sturing, houvast en steun kan geven.

Spreek je behoeften uit en geef je grenzen aan

Bovenstaande punt neemt niet weg dat je niet je grenzen en je behoeften bij je partner aan kunt geven. Als je vindt dat hij te vaak en te lang chagrijnig is, zeg hem dit en leg hem uit dat het helemaal ok is dat hij niet happy is en dat hij dit soms uit, maar dat je niet 24/7 een chagrijnige partner om je heen wilt hebben omdat dit jou ook veel energie kost. Probeer vanuit kwetsbaarheid te communiceren over hoe de situatie jou raakt en wees tegelijkertijd helder in je behoeften en verlangens enerzijds en in je grenzen anderzijds. Kwetsbaarheid is bijna altijd de ingang naar meer intimiteit en intimiteit leidt tot verbinding en verkenning van mogelijkheden.

Maak constructief ruzie als dat nodig is

Voor de confrontatiemijders, pleasers en conflictontlopers kan het verder nog goed zijn om (te leren) constructief ruzie te maken. Als de situatie met je partner je erg hoog zit en je kropt het allemaal op, dan kun je er aan onderdoor gaan terwijl je partner niet eens weet hoeveel energie het je kost. Soms is het belangrijk om ergens stevig voor te gaan staan en dan kan je boosheid over de situatie je helpen om je punt duidelijk te maken. Met ruzie maken bedoel ik overigens dat je de confrontatie met de ander aangaat over wat jou dwarszit. Als je echter niet gewend bent om confrontaties met anderen aan te gaan, omdat je ze meestal ontloopt, dan zal dit voor jou voelen als ruzie. Het zal dan ook totaal niet leuk zijn om dit te doen, maar het is misschien wel nodig. Ik zal nooit vergeten dat na een van mijn meest heftige ruzies met mijn vriendin ooit, ze de volgende dag iets zei in de trant van “Ik ben blij dat we het er gisteren over gehad hebben, ik snap nu wel beter hoe het voor jou is.” Op dat moment dacht ik alleen maar: “Wat?! Dit was ongeveer mijn meest akelige moment in een liefdesrelatie ooit en jij bent blij dat we even goed gekletst hebben?!” Voor mij – als typische conflictmijder – voelde het als een bom die in onze achtertuin was geëxplodeerd en mijn vriendin – die van huis uit een stuk beter is in ruzie maken – leek daarover te zeggen: lekker onkruid gewied saampjes gisteren! Maar ik ben blij dat ik dit heb meegemaakt, want ik merkte dat ruzie dus ook iets constructiefs in zich kan hebben. Na dit moment snapten we beter van elkaar waar we stonden, omdat we dat allemaal hadden uitgesproken tijdens De Grote Ruzie en hielden we meer rekening met elkaar.

Durf dus de confrontatie aan te gaan als dat nodig is. Probeer je boosheid dan wel in te zetten om dingen beter te krijgen en laat het niet omslaan in agressie of andere uitingen die afbreuk doen aan alles wat jullie hebben opgebouwd.

Verder lezen

Zover reikt mijn kennis over dit onderwerp. Hopelijk heb je er iets aan. Wil je nog meer lezen in deze hoek? Hier nog een paar leestips over liefdesrelaties en nog een link naar mijn eigen boek om beter te snappen wat er mogelijk bij je partner speelt.

Heb je – uit je eigen ervaring of vanuit wat je in relaties om je heen hebt gezien – nog meer tips dan wat hier beschreven is? Deel ze graag in de comments of door ons een mail te sturen. We lezen al onze mail en reageren er ook op.

Heb je zelf moeite met keuzes maken? Check onze online course Keuzes maken en keuzestress verslaan. Nogmaals, niet aan je partner aanraden 🙂 Als je onze ruiten in wilt gooien en wilt voorkomen dat hij die course ooit nog bij ons gaat volgen, dan moet je hem dit nu aanraden 😉