Quarterlifelessen van een multimiljonair

Op mijn ‘watch list’ van films staan al heel lang een paar titels waar ik maar niet aan toekom. Ik zag ze ooit hoog in de IMDB of Rotten Tomatoes lijsten staan en werd nieuwsgierig. Maar bij het zien van zwart-witte screenshots en de jaartallen van uitbrengen had ik er meteen geen zin meer in. Denk aan films zoals Casablanca (1942), 12 Angry Men (1957) en Modern Times (1936). Toch staan die films niet voor niets zo hoog en dus besloot ik er weer eens eentje te kijken: Citizen Kane (1941). Het is ongelooflijk hoe actueel het thema is dat behandeld wordt in deze film en nog treffender hoe raak deze lessen zijn voor de huidige Quarterlifer. (Spoiler alert: ik ga de clue van de film weggeven. Zelf kende ik de clue echter ook al en dat deed voor mij niks af aan de film. Sterker nog, ik kon het verhaal erdoor beter op waarde schatten.)

De hoofdpersoon is Charles Foster Kane (Citizen Kane) die op jonge leeftijd van zijn ouders wordt gescheiden en miljoenen dollars tot zijn beschikking krijgt als hij 25 wordt. In zekere zin staat het mooi symbool voor hoe we als quarterlifers heden ten dage uit onze studie komen rollen: in een overvloedige wereld waarin lijkt alsof alles kan en te koop is. Kane begint zijn leven te wijden aan het vermeerderen van zijn fortuin waarbij hij een gigantisch paleis voor zichzelf en zijn vrouw bouwt waarin hij zo ongeveer alles wat er in de wereld bestaat aan kunst probeert te verzamelen. Daarnaast gebruikt hij mensen ook als dingen die hij denkt te kunnen bezitten en zet hen in voor de vermeerdering van zijn kapitaal. Aan het einde van zijn leven, wanneer ook zijn tweede vrouw hem verlaten heeft en hij gebroken heeft met zijn enige en beste vriend, dwaalt hij alleen door zijn immense paleis en heeft als enige gezelschap nog zijn eigen spiegelbeeld. Hij sterft daar vervolgens terwijl hij één laatste woord mompelt: “Rosebud”.

Men wil weten waarom deze excentrieke man dit specifieke woord als laatste uitsprak en een journalist gaat op onderzoek. ‘Rosebud’ blijkt de naam te zijn van de slee waarmee hij als kleine jongen speelde nog voor hij van zijn ouders gescheiden werd. Voor hem is dit zijn enige bezit dat hem nog doet denken aan de menselijke kwaliteiten als liefde, warmte en genegenheid waar hij nu, aan het einde van zijn leven, zo’n behoefte aan heeft. Alle uiterlijke schijn die hij in zijn leven verzameld heeft, weegt niet op tegen zijn diepe innerlijke behoefte aan deze menselijke kwaliteiten. Hij dacht alles met geld en macht te kunnen krijgen, maar leert dat bepaalde zaken zich niet laten kopen of afdwingen. Met geld kun je heel veel gedaan krijgen, het is zeker geen onbelangrijk gedeelte van het leven, maar liefde en vriendschap kun je er niet mee kopen; hoogstens ja-knikkerij, opportunistisch gezelschap en liefdeloze seks. Uit dingen (geld) kun je alleen dingen halen, maar in veel gevallen niet dat wat je ten diepste verlangt omdat alleen andere mensen je dat kunnen geven. Fernando Savater, Spaanse filosoof, zegt het heel mooi in zijn boek Het Goede Leven:

De ene videorecorder kan een ander videorecorder een onderdeel lenen, maar niet een kus geven.

Het boeiende is echter dat bovenstaande niet nieuw is voor ons en we ons er toch erg door laten leiden. We zien Kane ongelukkig zijn met zijn miljoenen en worden tegelijkertijd ook aangetrokken door het plaatje van status, macht en veel geld. Maar de crux zit hem in dat ene woord: ‘plaatje’. Het is slechts een plaatje, het is wat we denken dat ons gelukkig zal maken. Het is waarvan we hebben horen zeggen dat het gelukkig maakt. En daar zit de les voor de quarterlifer in deze film. Misschien is het plaatje waar jij naartoe probeert te leven niet zo ‘ordinair’ als enkel een geldbedrag dat je op de bankrekening wilt hebben. Daar is onze generatie al te bewust en ontwaakt voor. Maar jouw plaatje kan wel op een ander vlak zitten. Misschien denk jij dat het zijn van een succesvolle jurist, chirurg of manager je gelukkig zal maken (omdat je vader of moeder dat ook was). Misschien denk jij dat het hebben van een koophuis of het rijden van een lease-bak je gelukkig zal maken. Misschien zit het hem voor jou in het klassieke plaatje van samenwonen, trouwen en kinderen krijgen.

Toch kan het zijn dat voldoen aan dat plaatje je niet de innerlijke voldoening geeft die je zoekt. Misschien heb je jouw plaatje namelijk al wel voor elkaar gebokst (of ben je heel goed op weg) maar voel je je leeg en onbevredigd van binnen. Of zelfs ongelukkig, zoals Citizen Kane. Savater stelt ons wat dat betreft een confronterende vraag voor de gevallen waarin we de plaatjes van anderen benijden.

Word toch eens wakker, jongen! De anderen, buitenstaanders, kunnen ons benijden, niet wetend dat we op datzelfde moment bezig zijn dood te gaan aan kanker. Wil je liever de anderen behagen dan jezelf tevreden stellen?

De kunst is om helder te krijgen wat je echt wil in dit leven en je niet door schijnbaar mooie plaatjes te laten leiden. Zonder spijt je laatste adem uitblazen, dat zou toch geweldig zijn. Waar dat om vraagt, is een stap terugzetten, eens echt de tijd nemen voor jezelf en weloverwogen doelen voor je eigen leven te stellen. Jouw doelen en niet die van anderen. Als je jezelf dat niet gunt, dan loop je de kans vroeg of laat je eigen ‘Rosebud’-momentje mee te maken.

Wil je samen met andere quarterlifers aan de slag met dit soort belangrijke levensvragen? En wil je tegelijk een leuke en energieke dag ervaren waarin nog meer inspirerende video’s worden getoond? Kom dan naar de Quarterlife Deep Dive en doorbreek de belangrijkste uitdaging van dit moment om meer op je eigen pad terecht te komen. Lees hier wie je onder meer voorgingen bij de QLDD en wat zij eraan hadden.

Graag hoor ik van je in de comments:

Waar geef jij mogelijk teveel aandacht aan in het leven (Kane’s geld) en waar te weinig (Kane’s relaties)?

Het is ongekend hoeveel meer exposure ik krijg door één enkele Facebook share, like of comment. Heb je iets aan deze blog, doe dan graag wat voor me terug door te liken of sharen op de sociale media en laat anderen direct ook profiteren van de inzichten die voor jou waardevol zijn. Dank!