The Luxury Trap – Kun jij er nog aan ontkomen?

Ik zag ooit de film Die fetten Jahre sind vorbei waarin drie activistische jongeren zich verzetten tegen het grote geld en na een uit de hand gelopen akkefietje uiteindelijk een miljonair kidnappen. Ze nemen hem mee naar een hutje buiten de stad om zich te bezinnen op wat ze nu moeten doen en raken met elkaar in gesprek. De miljonair vertelt ooit als student ook vooraan alle protestdemonstraties te hebben gelopen maar dat de dingen ergens voor hem veranderden. Hij kreeg een baan, kon een auto kopen en toen een huis. Hij maakte promotie en kon nu ook een auto voor zijn vrouw betalen en een groter huis. Door de hoge lasten van zijn hypotheek greep hij meteen zijn kans toen hij weer een carrièrestap kon maken, waarmee hij meteen nog meer luxe kon verwerven en zo spiraalde hij door. Hij had hier nooit bewust voor gekozen, maar zat vast in wat ik nu The Luxury Trap noem. Het is het principe waarbij je denkt door tijdelijk harder te werken, later meer luxe en vrijheid te zullen hebben, maar waarbij je zodra het later is dezelfde strategie blijft hanteren en nóg wat harder gaat werken om later nóg meer luxe en vrijheid te zullen hebben.

Het meest trieste einde van de calvinistische spiraal is het veel te vaak gehoorde verhaal van de pensionado die een paar dagen of weken na zijn laatste werkdag dood neervalt op de golfbaan. De stress is er vanaf en het lichaam begeeft het ineens. So much for enjoying the built up luxuries. Ik ben absoluut een voorstander van delaying gratification, maar in het geval van The Luxury Trap leidt het voortdurende uitstellen tot afstel.

Ik kende dit principe al een tijdje, maar recentelijk las ik pas hoe lang we dit als mensheid al doen. In zijn geniale boek Sapiens beschrijft Yuval Noah Harari hoe jager-verzamelaars zo’n 10.000 jaar geleden zeer geleidelijk hun levensstijl veranderden en in toenemende mate als landbouwers gingen leven. Door op een vaste plek tarwe te gaan verbouwen in plaats van te jagen naar wilde dieren en planten, noten en fruit te verzamelen, nam de beschikbare hoeveelheid voedsel toe en konden vrouwen elk jaar een kind krijgen. De bevolking groeide hard en de extra handen konden goed gebruikt worden op het land. Maar de extra monden maakten het voedseloverschot al snel op, dus moesten er nog meer velden beplant worden. Door een minder gevarieerd dieet en het dicht op elkaar leven, nam de kindersterfte ook flink toe, waardoor families nog meer kinderen kregen en de vraag naar meer tarwe bleef groeien. Harari noemt dit de ‘wheat bargain’. Hij vertelt:

“With time, the ‘wheat bargain’ became more and more burdensome. Children died in droves, and adults ate bread by the sweat of their brows. The average person in Jericho of 8500 BC lived a harder life than the average person in Jericho of 9500 BC or 13,000 BC.”

Dit was voor mij echt een eye-opener. Ik dacht altijd dat de welvaart er gemiddeld genomen op vooruit was gegaan in de historie van de mens (wat door sommigen ook geclaimd wordt zoals bijvoorbeeld door Peter Diamandis and Steven Kotler in hun prachtige boek Abundance ten aanzien van de overvloed die we vandaag de dag hebben). Maar Harari stelt dat de gemiddelde boer een zwaarder leven had dan de gemiddelde jager-verzamelaar. Hij gaat verder.

“But nobody realised what was happening. Every generation continued to live like the previous generation, making only small improvements here and there in the way things were done. Paradoxically, a series of ‘improvements’, each of which was meant to make life easier, added up to a millstone around the necks of these farmers.”

De vergelijking met de Duitse miljonair is akelig accuraat. Erger is nog dat de eerste boeren in het menselijk bestaan te maken hadden met veranderingen in levensstijl over diverse generaties en zij niet over de grenzen van hun eigen leven konden kijken, waar de Duitse miljonair er te allen tijde bij was toen hij een nieuwe hypotheek afsloot voor een nog mooier huis, maar waar hij wel minstens zo hard voor moest blijven werken.

En nou kunnen we de boer als onwetend en de miljonair als onverschillig afschilderen, maar The Luxury Trap slaat niet alleen dicht als zij daar een voet in zetten. Jij en ik zijn een even grote prooi, zo observeert ook Harari.

“The pursuit of an easier life resulted in much hardship, and not for the last time. It happens to us today. How many young college graduates have taken demanding jobs in high-powered firms, vowing that they will work hard to earn money that will enable them to retire and pursue their real interests when they are thirty-five? But by the time they reach that age, they have large mortgages, children to school, houses in the suburbs that necessitate at least two cars per family, and a sense that life is not worth living without really good wine and expensive holidays abroad. What are they supposed to do, go back to digging up roots? No, they double their efforts and keep slaving away.”

Herkenbaar? Wees eens dead-honest naar jezelf: wat herken je wel en wat niet?

Ik was verrast dat Harari het letterlijk over de leeftijd van 35 had, de bovenkant van de quarterlifedoelgroep die ik graag aanspreek op het niet settelen voor een ‘prima zeventje’ en het durven leven van je dromen. Het legt voor mij nog meer nadruk op het feit dat de quarterlifelevensfase zo’n belangrijke periode in je leven is om écht te gaan doen waar het jou om gaat. Waar zit voor jou de energie op? Waar voel je passie en vuur voor? Wat zijn je talenten? Wie ben je en wie wil je zijn? Waar droom je van? Dít is het moment om jezelf die vragen te stellen én erop te handelen. Als je niet oppast dan stap je in The Luxury Trap en zit je met gouden handboeien geketend aan een leven dat je eigenlijk helemaal niet wilt. Want dat is hoe The Luxury Trap werkt:

“One of history’s few iron laws is that luxuries tend to become necessities and to spawn new obligations. Once people get used to a certain luxury, they take it for granted. Then they begin to count on it. Finally they reach a point where they can’t live without it.”

Heb je dat punt al bereikt? Of kun je voorkomen dat je daar komt door vandáág naar je hart te luisteren? Negeer de stemmen van luxe, veiligheid, geld, status en aanzien eens. Wat blijft er dan over? Wat zou je écht graag willen doen? Waar zit je verlangen? Wat zijn, om met Harari te besluiten, je real interests?

 

Een goede manier om uit The Luxury Trap te blijven is door meer te leren over persoonlijke financiën en door bijvoorbeeld je relatie met geld te onderzoeken. Begin daaraan door de ‘7 Financiële vragen die iedere twintiger of dertiger zichzelf zou moeten stellen’ eens door te nemen. Download de vragenlijst hieronder.

Download “7 Financiële vragen die elke twintiger of dertiger zichzelf zou moeten stellen”

Laat ook van je horen in de comments:

Op welke vlakken zit jij misschien al een beetje vast in The Luxury Trap?