Waarom je drang naar zekerheid je nóóit gelukkig zal maken

We waren al minstens een uur in gesprek. De coachee tegenover me worstelde zichtbaar. Ze probeerde haar leven zo positief mogelijk te zien, maar het was overduidelijk dat er van alles rommelde onder de oppervlakte. Haar positieve kijk was ook wel terecht, want ze had de afgelopen drie maanden écht veel goede stappen gezet op zoek naar een nieuwe invulling van haar werkende leven. Maar soms is je best doen niet genoeg om vooruit te komen. Sometimes you have to do whatever it takes. En dat leek hier het geval.

Ondertussen had ik al mijn coachskills ingezet om mijn impulsen om te willen sturen en adviseren nog even te onderdrukken. Ik wilde haar in haar eigen proces laten en zelf haar antwoorden laten vinden. Maar nu zat ze er zó dicht tegenaan en leek ze toch een zetje nodig te hebben. Ik voelde dat het tijd was.

“Uit alles wat ik van je hoor, blijkt dat je eigenlijk al best wel lang weg wilt bij je werkgever. Maar ondertussen zit je er nog stééds. Wat doe je daar nog?!”

Het werd stil. Toen volgden de tranen. Weer stilte.

“Ik ben gewoon zo bang voor de onzekerheid. De zekerheid die deze corporate me biedt is gewoon zo fijn.”

Het was hetzelfde liedje dat ik nu al zo vaak had gehoord. De grote boosdoener voor het volgen van je hart en het durven veranderen van belangrijke zaken in je leven is steeds weer die drang naar zekerheid. Hoe fijn zekerheid ook kan zijn, het volledig vasthouden aan je drang naar zekerheid gaat je nóóit maar dan ook nóóit gelukkig maken. Waarom? Omdat we volgens Anthony Robbins 6 menselijke behoeften hebben (6 Human Needs) die allemaal belangrijk zijn voor ons geluk, maar met elkaar kunnen concurreren om onze aandacht. Zekerheid is er eentje, maar er zijn er nog vijf die mogelijk in de verdrukking raken.

1) Zekerheid/Comfort (Certainty/Comfort)

We hebben allemaal behoefte aan zekerheid en comfort. We willen controle hebben over onze wereld en het gevoel hebben dat we weten wat er op ons pad zal komen zodat we ons zeker kunnen voelen. Het is ook de behoefte aan basaal comfort, het voorkomen van pijn en stress en het opzoeken van plezier. Het belang dat je hecht aan deze behoefte bepaalt hoeveel risico je wilt nemen in je leven.

2) Onzekerheid/Variatie (Uncertainty/Variety)

Iedereen heeft op een bepaald punt in zijn leven behoefte aan verandering of variatie. Het is zelfs een marteltechniek om hetzelfde liedje keer op keer aan een gevange te laten horen. Te veel van het hetzelfde maakt ons gek. Iedereen wil weleens iets nieuws uitproberen of ervaren.

Hoe strijdig deze eerste twee behoeften ook met elkaar zijn, de paradox is dat je naar beide een bepaalde drang hebt. Om dat te begrijpen is dit een mooie checkvraag voor jezelf: Houd je van verrassingen? Of je nou volmondig ‘ja’ of volmondig ‘nee’ antwoordt, je neemt jezelf sowieso in de maling. Je houdt wel van verrassingen, maar alleen van díe verrassingen die je zelf wilt. De verrassingen waar je niet op zit te wachten noem je problemen. Maar toch heb je ook die problemen nodig om te groeien als mens.

3) Speciaal zijn/Erkenning krijgen (Significance)

We willen allemaal ‘iemand zijn’: betekenisvol zijn voor anderen om daar erkenning voor te krijgen. We willen speciaal zijn om daar een identiteit aan te kunnen ontlenen. Sommige mensen vervullen deze behoefte door veel geld te verdienen en daar prat op te gaan. Anderen ontlenen hun gevoel van erkenning aan de mensen die afhankelijk van hen zijn, of dat nou professioneel is als coach, therapeut of adviseur, of privé als ouder. Sommige mensen ontlenen hun identiteit of uniciteit aan hun problemen: de ziekte die ze hebben of hun slachtofferschap ten aanzien van iets dat hen ooit overkomen is. Ook heb je mensen die hun Significance ontlenen aan hun spiritualiteit: kijk mij eens spiritueler zijn dan de rest van de wereld.

4) Liefde & Verbinding (Love & Connection)

Liefde is waar we allemaal voortdurend naar opzoek zijn. Iedereen wil liefde ontvangen en geven en daarom kunnen we ons zo geweldig voelen als we verliefd zijn. Maar daarom kan het ook zo pijnlijk zijn als we een geliefde verliezen. Als liefde even niet is weggelegd dan nemen we soms ook genoegen met verbinding met anderen. Liefde is te ervaren door intimiteit met anderen, in vriendschap, in meditatie of voor sommigen ook door in de natuur te zijn. Het nemen van een huisdier is voor veel mensen ook een manier om deze behoefte te vervullen.

Ook deze twee behoeften (Significance en Love & Connection) vormen een paradox. Als je teveel bezig bent met je behoefte om ‘iemand te zijn’ kun je de verbinding met je naasten verliezen. Als je je teveel settelt in je omgeving om voortdurend erbij te horen en te pleasen, dan kun je een grijze muis worden en niet meer speciaal of uniek zijn en daar de erkenning voor krijgen van anderen. Je hebt beide behoeften en zal ze dus willen balanceren.

5) Groei (Growth)

Niet iedereen zal het met hem eens zijn, maar Robbins’ slogan is “If you’re not growing, you’re dying”. Elk individu heeft behoefte aan groei in het leven. Niemand wil op volwassen leeftijd nog, alsof hij nog altijd een kind is, bij zijn ouders op de bank zitten en met blokken spelen. We zijn allemaal blij dat we ooit verder gingen in het leven en nu een grotere wereld hebben. Iedereen wil verder komen in het leven en meer kleuren zien, geuren ruiken en smaken proeven dan hij nu kent.

6) Bijdrage (Contribution)

Elk mens wil anderen helpen. Een leven voelt voldaan als je iets voor anderen hebt betekend. Het eerste dat je waarschijnlijk doet als je goed nieuws krijgt is het delen met anderen. Delen met anderen maakt alles mooier. We zijn daarnaast voortdurend op zoek naar zingeving: wat hebben de dingen die ik doe voor een zin? Iets bijdragen aan de levens van anderen geeft een immens gevoel van zingeving.

Deze laatste twee behoeften (Growth en Contribution) zijn wat Robbins de Needs of the Spirit noemt. Niet iedereen besteedt aandacht aan deze behoeften, maar de enige manier om je écht voldaan en gelukkig te voelen in het leven is door deze behoeften óók te vervullen. Robbins contrasteert de Needs of the Spirit met de eerste vier behoeften (Certainty, Variety, Significance en Love & Connection) die te boek staan als de Needs of the Personality. Iedereen probeert de Needs of the Personality te vervullen met vrijwel alle dingen die we dagelijks doen. Helaas levert dat niet altijd op wat we nastreven.

Je top 2 behoeften bepalen je acties en keuzes

We hebben allemaal álle zes de behoeften. Toch prioriteren we ze verschillend en geven we ze zoals gezegd niet allemaal (even veel) aandacht. Onze top twee behoeften is dan ook wat ons drijft in het leven en wat de meeste van onze beslissingen vormt. Als die top twee bestaat uit de twee Needs of the Spirit, dan is de kans groot dat je erg gelukkkig bent omdat je voortdurend groeit en een bijdrage levert, wat bijzonder veel voldoening en zingeving brengt. Dit is echter voor heel weinig mensen het geval. Helaas hebben in de westerse maatschappij veel mensen Significance en Certainty (onbewust) bovenaan hun lijstje staan.

Het nadeel van Significance bovenaan je behoeftenlijst is dat je altijd méér nodig hebt en dat het nooit genoeg is. Dit herken ik heel erg bij mezelf.  Ik voel me belangrijk en speciaal omdat ik een boek heb geschreven en uitgegeven, maar meteen wil ik méér boeken verkopen en volgende boeken schrijven omdat ik belangrijk wil blijven. Ook trek ik het heel slecht en word ik jaloers als anderen meer succes hebben dan ik. Hier is voor mij werk aan de winkel om Growth en Contribution hoger op mijn lijst te krijgen en Significance te laten zakken in prioriteit. Zie ook de afbeelding hieronder.

Waarom zekerheid je NOOIT gelukkig zal maken

Bij mij staat zekerheid gelukkig minder hoog op de lijst, maar ik zie enorm veel leeftijdsgenoten gigantisch worstelen doordat ze zekerheid bovenaan hun lijstje van behoeften hebben staan. Het probleem daarmee is dat een grote drang naar zekerheid je ertoe dwingt om altijd controle over je wereld te hebben. Dat maakt dat je automatisch je wereld klein zult maken zodat je deze controle nog uit kunt oefenen. Dit weerhoudt je ervan om andere belangrijke behoeften te vervullen zoals Growth en Variety. Je zag al dat je bijna niet zonder groei kan en variatie is de bron van alle creativiteit, opwinding en passie. Ook is het lastiger om veel Contribution achter te laten voor een grote groep mensen als je je wereld bewust klein houdt.

Als zekerheid erg belangrijk voor je is, dan is de kans groot dat je volledig in je comfortzone blijft leven. Je speelt overal op veilig, neemt geen risico’s en gebruikt televisie, eten en internet als bronnen van comfort. Leuk voor nu, maar op lange termijn bieden ze je weinig.

Je drang naar zekerheid gaat je dus nóóit maar dan ook nóóit helemaal voldaan, gelukkig en tevreden doen voelen. Je hoeft deze behoefte niet helemaal te laten varen, maar de teugels een beetje laten vieren is wel verstandig. Net zoals ik dat zelf te doen heb met ‘iemand willen zijn’ en me speciaal willen voelen. Net zoals de coachee die vandaag haar baan heeft opgezegd.

Heb jij net als de coachee een zetje in de rug nodig om je drang naar zekerheid wat los te laten? Lees er alles over in mijn boek.

Graag hoor ik van je in de comments:

Wat is jouw huidige top 2 Human Needs en welke verschuiving zou je aan willen brengen?