Waarom je je niet voldaan voelt ondanks zoveel overvloed

De Quarterlife Crisis en het daarbij horende ‘Is dit het nou?’-gevoel zijn lastige problemen omdat ze al gauw als First World Problems worden afgedaan waar je je niet over aan moet stellen. Misschien niet eens zozeer door anderen, maar op zijn minst door onszelf: “Op papier klopt mijn leven, dus ik moet me niet aanstellen.” Maar ondertussen voel je je niet voldaan. Want voldoen aan externe plaatjes of verwachtingen, geeft niet altijd een gevoel van voldoening in je binnenwereld. En dus (het is misschien een wat zwaar woord, maar volgens mij toch terecht) ‘lijd’ je.  Hoe kan dat toch?

De meest gunstige levensomstandigheden ooit

In hun geweldige boek Abundance, houden Peter Diamandis en Steven Kotler ons een spiegel voor van hoe goed we het hebben. In de twintigste eeuw nam wereldwijd het de kindsterfte af met 90%, de moedersterfte met 99% en over het geheel nam de levensverwachting toe met 100%. De kosten van voedsel werden dertien keer minder, de kosten van energie twintig keer en de kosten van transport honderd keer. Daarnaast leven we nu in de meest vreedzame periode die de menselijke geschiedenis heeft gekend en is de kans dat je een gewelddadige dood sterft vijfhonderd keer kleiner dan in de Middeleeuwen.

Natuurlijk hangt het nog steeds enigszins af van je achtergrond, maar over het geheel genomen is de kans groot dat je in ongekende welvaart en overvloed bent opgegroeid. Je hoefde je nooit zorgen te maken over een dak boven je hoofd, over eten op je bord of over warmte in je huis. Als je nog gelukkiger was dan had je ook nog liefdevolle ouders die je voorzagen van de oh zo belangrijke liefde die je als kind nodig hebt om een heel wezen te worden. Waar lijden ingegeven door externe factoren (ziekte, te weinig eten of drinken, geweld) vroeger dus heel normaal was, is daar in jouw leven waarschijnlijk veel minder sprake van geweest omdat we als mensheid enorm bekwaam zijn geworden in het creëren van gunstige omstandigheden. Ondanks alle dingen die we als mensheid nog niet zo handig aanpakken (en waar de media ons mee bombarderen) zijn we voor onszelf en voor elkaar een enorm overvloedige wereld aan het creëren en daar mogen we best trots op zijn.

De keerzijde: naar binnen verplaatst lijden

De keerzijde is wat Jan Geurtz heel mooi beschrijft in Bevrijd door Liefde:

Of we daardoor [de veel gunstigere omstandigheden dan duizenden jaren geleden] gemiddeld ook gelukkiger zijn geworden is een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Het lijkt namelijk dat naarmate we succesvoller zijn in het creëren van welvarende omstandigheden, ons lijden zich verplaatst naar onze binnenwereld. Depressies en angst- en dwangneuroses plus de zelf-afwijzing erover komen bij natuurvolkeren veel minder voor en maken in onze moderne samenleving een steeds groter deel uit van het lijden.

Een consequentie van het verdwijnen van het lijden door externe factoren is dat velen van ons nooit hebben meegemaakt hoe het is om echt een extern veroorzaakt lijden door te moeten gaan. Natuurlijk is dat nog steeds heel fortuinlijk en ik hoop van harte dat we dat zo kunnen behouden, maar ondertussen blijven we wel heel erg bang voor elke vorm van extern lijden en kunnen dat niet meer in perspectief zien. Ter illustratie zijn veel mensen bang om zonder geld te komen zitten. Dat zou het einde van de wereld zijn, is al gauw het onderliggende gevoel. Tegelijkertijd hebben de meesten van ons dit nooit meegemaakt. Ik vraag in trainingen vaak wie er allemaal bang zijn om zonder geld te komen zitten en bijna alle handen gaan dan omhoog. Vervolgens vraag ik wie dat al weleens hebben meegemaakt en 90% van de handen gaat weer omlaag. Slechts ongeveer 10% heeft in werkelijkheid weleens geen geld meer gehad. Het bijzondere is dat ik die 10% dan vraag hoe dat was om zonder geld te zitten. Meestal geven ze terug dat het niet leuk was en dat ze hebben geleerd om beter met hun geld om te gaan zodat het niet nog een keer zou gebeuren. Tegelijkertijd geven ze ook terug dat ze er tegelijkertijd niet meer zo bang voor zijn, omdat ze het nu hebben meegemaakt en zichzelf ook daar weer doorheen hebben geslagen. “Je lost het wel weer op in zo’n situatie” is een veelgehoord antwoord. Meerdere mensen zeiden er zelfs erg creatief van te worden en dat het eigenlijk best leuk was om zo op slimme manieren de eindjes aan elkaar te knopen.

De slogan van onze overvloedige maatschappij

We zijn dus ontzettend bang voor zaken waarvan we helemaal niet zo goed weten of het de moeite waard is om er zó bang voor te zijn, omdat we ze simpelweg nog nooit hebben meegemaakt. De ongekende welvaart heeft veel externe bronnen voor lijden geëlimineerd, maar we zijn, gedeeltelijk door onze genen en gedeeltelijk door onze conditionering (nature en nurture), nog steeds erg angstig voor al die externe factoren omdat ze mogelijk toch zouden kunnen materialiseren. Misschien zijn we zelfs wel angstiger dan we terecht zouden vinden als we de daadwerkelijke pijn (van bijvoorbeeld zoiets als zonder geld zitten) zouden kennen. Het doet denken aan het klassieke gezegde.

Men lijdt nog wel het meest, van het lijden dat men vreest

Het lijkt de slogan van onze welvarende en overvloedige maatschappij te zijn geworden.

Het is met de meest gunstige leefomstandigheden ooit in de menselijke geschiedenis paradoxaal genoeg dus bijna onontkoombaar dat je lijdt, zij het in je binnenwereld. Om te leren inzien dat je misschien wel het meeste lijdt aan dat wat je vreest, kun je de volgende oefening doen.

Oefening

Onderzoek je eigen gedachten en gevoelens eens rondom het voornemen en het uitvoeren een sessie koud douchen. Een handige manier is door eerst gewoon 5 minuten warm te douchen zoals je normaal doet en dan minimaal een minuut koud. Niet de koude kraan een beetje meer openzetten dan normaal, maar gewoon de warme kraan dichtdraaien en alleen koud water gebruiken. Wat gebeurt er vóór het koude douchen in je lichaam en geest? Wat tijdens? En wat erna? Wanneer ‘lijd’ je?

Wil je leren je tevredener te voelen met wat je al hebt en tegelijkertijd een leven te creëren dat beter bij je past? Kom dan naar de Quarterlife Deep Dive en doorbreek de belangrijkste uitdaging van dit moment om meer op je eigen pad terecht te komen. Lees hier wie je onder meer voorgingen bij de QLDD en wat zij eraan hadden.

Graag hoor ik van je in de comments:

Waarvoor ben jij mogelijk banger dan terecht (als je de daadwerkelijke pijn zou kennen)?

Het is ongekend hoeveel meer exposure ik krijg door één enkele Facebook share, like of comment. Heb je iets aan deze blog, doe dan graag wat voor me terug door te liken of sharen op de sociale media en laat anderen direct ook profiteren van de inzichten die voor jou waardevol zijn. Dank!